فعالان حقوق کودکان در سراسر جهان برای متوقف کردن پدیده کودکان کار تلاش کرده‌اند. این روزها، ویروس مرگبار کرونا زندگی کودکان کار را تحت تاثیر قرار داده و آنها را با چالش‌هایی روبرو کرده است. تاثیر ویروس کرونا بر زندگی کودکان کار به یکی از دغدغه‌های اصلی حامیان کودکان تبدیل شده است.
به گزارش سیندیکیت پروجکت، رهبران و دولتمردان جهان درباره استراتژی خاتمه دادن به پدیده کار کودک در اکتبر ۱۹۹۷ تصمیم گرفتند. اگرچه از نشست «اسلو» حدود ۲۴ سال می‌گذرد اما یافته‌های محققان نشان می‌دهد تاکنون روند مبارزه با کار کودک چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. بهبود وضعیت مبارزه با پدیده کار کودک نیازمند تعریف و توسعه «استراتژی‌های جدید برای حذف کار کودکان در سطح ملی، منطقه‌ای و بین المللی» است.
سال ۱۹۹۹، مقاوله‌نامه شماره ۱۸۲ به تصویب جهانی رسید و تمام کودکان کار تحت حمایت قانونی قرار گرفتند. پذیرش استاندارد بین‌المللی کار، یک دستاورد مهم به حساب می‌آید. این موضوع به این دلیل اهمیت دارد، سال ۲۰۲۱، از سوی سازمان ملل به عنوان سال حذف پدیده کودکان کار معرفی شده است.
اگرچه مقاوله‌نامه شماره ۱۸۲ از تمامی کودکان کار جهان حمایت می‌کند ولی این بحران جهانی هنوز حل نشده است. اگر بخواهیم دیگر شاهد پدیده کودکان کار نباشیم، تمامی اعضای سازمان بین‌المللی کار باید کنوانسیون شماره ۱۸۲ را اجرا کنند. کشورهایی که مقاوله‌نامه ۱۸۲ را پذیرفته‌اند، متعهد به اجرای ماده‌های این کنوانسیون در قوانین و سیاست‌های داخلی خود هستند. آنها متعهد می‌شوند که اقداماتی فوری برای خروج کودکان کار از بدترین کارها انجام دهند. ۲۰ سال از زمان تصویب مقاوله‌نامه شماره ۱۸۲ گذشته است، مشاهدات عینی نشان می‌دهد، تعداد کودکان کار در جهان حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است.
یک سال پس از تصویب این کنوانسیون، سازمان بین‌المللی کار رسیدگی به پایان دادن به کار کودک را در دستور کار خود قرار داد. بنابر گفته‌های مسئولان سازمان بین‌المللی کار، سال ۲۰۰۰ نقطه عطفی برای حامیان حقوق کودکان در جهت مبارزه با پدیده کودکان کار است. آمارهای منتشر شده از سوی این سازمان نشان می‌دهد، تعداد کودکان کار در این سال به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته و از ۲۴۶ میلیون کودک به ۱۵۲ میلیون نفر رسیده است.
باید باور کرد که وضعیت کودکان کار در سراسر جهان نگران‌کننده است. در دو دهه گذشته، کشورهای جهان، پیشرفت‌های فراوانی را تجربه کرده‌اند. سال ۲۰۰۰، تعداد کودکان کار سراسر جهان، حدود ۲۴۶ میلیون نفر ارزیابی شد. سال ۲۰۱۶، تعداد آنها به طور چشمگیری کاهش یافت و به عدد ۱۵۲ میلیون نفر رسید. اگرچه تعداد کودکان کار به طور چشمگیری کاهش یافته است ولی وضعیت آنها همچنان نگران‌کننده است. در حال حاضر، شیوع کرونا در جهان عاملی برای توقف پیشرفت و یا حرکت معکوس کشورهای جهان است. گروهی از کودکان جهان با خطرات گوناگونی روبرو هستند. در این لحظه بحرانی، ما باید برای دستیابی به هدف «۸.۷» توسعه پایدار بیش از گذشته تلاش کنیم و پدیده کودکان کار را تا ۵ سال آینده از بین ببریم.
سازمان‌های بین‌المللی، سال ۲۰۲۱ را زمان رسیدگی به حذف کار کودک معرفی کردند؛ به گفته فعالان حقوق کودک، ثروتمندترین کشورهای جهان باید در جهت تاسیس یک صندوق بین‌المللی گام بردارند تا منابع مالی این هدف را تامین کنند. کنفرانس بین‌المللی تامین مالی توسعه در سپتامبر سال جاری برگزار خواهد شد که فرصت مناسبی برای اعلام تاسیس صندوق حمایت جهانی از کودکان کار است. آرژانتین، فرانسه و اتحادیه اروپا از اعضای گروه بیست (گروهی متشکل از وزرای اقتصاد و مسولان بانک‌های مرکزی بیست اقتصاد برتر جهان است. گروه ۲۰ متشکل از قدرتمندترین کشورهای جهان در زمینه اقتصاد است که در مجموع ۸۵ درصد کل اقتصاد جهانی و دو سوم جمعیت جهان را دربردارند) از تشکیل این صندوق حمایت کرده‌اند، سایر اعضا نیز نباید فرصت حمایت از یک موضوع اساسی را از دست بدهند.
تصمیم بر این بود تا در پرتو اهداف جهانی، پدیده کار کودک تا سال ۲۰۲۵ برای همیشه از بین برود اما دنیا چشمش را بر روی این تصمیم می‌بندد و این هدف را تمسخرآمیز قلمداد می‌کند. افزایش غم‌انگیز تعداد کودکان کار در دوره‌ای رخ داده که ثروت جهانی حدود ۱۰ تریلیون دلار رشد کرده است. همه‌گیری کووید ۱۹ ثابت کرد، دنیای انسان‌ها، جهانِ نابرابری‌هاست. در زمانه‌ای که یکه‌تازی کرونا را تجربه می‌کنیم، هر ۱۷ ساعت یکبار، میلیاردی جدید در جهان ظهور می‌کند.
پیش‌بینی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد، حدود ۲۰۰ میلیون بزرگسال تا پایان سال ۲۰۲۲ شغل خود را از دست خواهند داد؛ همچنین سازمان بین‌المللی کار هشدار داده تا آن برهه زمانی حدود ۸ میلیون و ۹۰۰ هزار کودک دیگر وارد بازار کار خواهند شد. آنچه که مسلم است، پدیده کار کودک با توجه به بحران کنونی افزایش خواهد یافت.
در اواخر سال گذشته میلادی، سازمان بین‌المللی کار از شرایط حاکم بر کشورها به دلیل شیوع ویروس کرونا ابراز نگرانی کرد. این نهاد بین‌المللی ارزیابی کرده است که شیوع کووید ۱۹ نه تنها زندگی کارگران را تحت تاثیر قرار داده بلکه می‌تواند دو دهه تلاش حامیان حقوق کودکان کار را نقش برآب کند. این نهاد بین‌المللی در گزارشی اعلام کرد: یکی از اهدف میان‌مدت سازمان بین‌المللی کار، ریشه‌کن کردن کار کودک در تمام حوزه‌های اشتغال غیررسمی است اما کووید ۱۹ عاملی برای تهدید اهداف خود می‌داند.
بر اساس ادعاهای مطرح شده از سوی حامیان حقوق کودک، ساعات کاری کودکان کار در دوران کرونا افزایش یافته است. کووید ۱۹ همچنین اقتصاد خانواده‌های کم‌برخوردار را تحت تاثیر قرار داده و این خانواده‌ها به دلیل مشکل در تامین معاش خود، کودکان را به کار وامی‌دارند.
حفاظت از کودکان کار در بحران فعلی و ایجاد بهبودهای پایدار در وضعیت آنها، تحت تاثیر تصمیمات مقامات سیاسی کشورهاست. به همین دلیل، انتخاب‌های سیاسی در بحران کنونی از اهمیت فراوانی برخوردار است. برخورداری از حق آموزش رایگان برای گروه‌های حامی حقوق کودکان و کار مناسب والدین از عناصر کلیدی در مبارزه با پدیده کودکان کار است. این عناصر سبب تسریع پیشرفت و انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر بحران‌ها می‌شوند.
اگرچه وضعیت کودکان کار در تمامی دنیا مساعد نیست ولی برخی شرایط بدتری را تجربه می‌کنند. ماهیت کار برخی از کودکان کار، سخت و زیان‌آور است و مشکلات جسمی و روحی برای آنها به همراه دارد. متاسفانه گاه کودکان در اموری مثل حمل مواد مخدر، پورنوگرافی، کارهای غیر قانونی به کار گمارده می‌شوند. این کارها، بدترین اشکال کار کودکان هستند.
چگونه می‌توانیم این رنج را یکبار برای همیشه پایان دهیم؟ گردهمایی‌های جهانی به قطع نقشی در کاهش تعداد کودکان کار ایفا خواهند کرد. برگزاری این دست از نشست‌ها و گفتگو به تنهایی کافی نخواهد بود. مشکلات تنها زمانی حل می‌شوند که ذینفعان به طور کامل در جهت رفع آن مشارکت داشته باشند. دستیابی به موفقیت‌هایی در زمینه مهار بیماری‌هایی مثل فلج اطفال و آبله که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار داد نمونه ارزشمند است. اگر نهادهای جهانی، دولت‌ها، جامعه مدنی، کارفرمایان و فعالان کودک همگی در کنار هم تلاش‌کنند به طور قطع می‌توانند این بیماری را رام کنند. در حال حاضر، این همکاری برای رفع کار کودکان مورد نیاز است.
صنایعی مثل کشاورزی که در آن کودکان مشغول به کار هستند باید مورد بررسی قرارگیرند تا با تبیین ضوابط و چارچوب‌های قانونی قوی، مکانیزم پاسخگویی از سوی کارفرمایان ایجاد شود تا زمینه عدم استفاده از کار کودکان در زنجیره‌های تامین حاصل شود.
برخی از کشورهای جنوب آسیا از کودکان کار در صنعت فرش بهره‌کشی می‌کردند. دولت‌های این کشورها با تحت فشار قراردادن کارفرمایان توانستند آنها را به رفتار مسئولانه وادار کنند. برخی از دولت‌ها کارفرمایان خود را مجاب کردند تا روی محصولات خود بنویسند که در تولید یک فرش آیا کودکی دخیل بوده است یا نه. از زمانی که این برچسب روی محصولات نصب شد، تعداد کودکان به میزان چشمگیری کاهش یافت.
اگرچه این برنامه‌ها مفید هستند اما مدیران ارشد سازمان ملل متحدد باید به این موضوع ورود کنند. پایان دادن به حلقه معیوب کار کودکان، بی‌سوادی و فقر مستلزم آن است که سازمان‌های بین دولتی در هر یک از اهداف توسعه پایدار که به صورت مستقیم بر کودکان تأثیر می‌گذارد، بحث و گفتگو داشته باشند.