لوموند: گفت و شنودی دشوار بین واشنگتن و تهران

نویسنده Ibrahim WARDE برگردان سعید جواد زاده امینی 

آقای ژوزف بایدن بلافاصله پس از انتخاب شدن به ریاست جمهوری اعلام داشت، آمریکا « باز گشته» است و کشورش « برای اداره جهان، به جای فاصله گرفتن از آن آماده است. آماده برای رویاروئی با مخالفان خود و نه طرد و کنار گذاشتن متحدان خویش، و آماده برای دفاع از ارزش های خود». ستاره ی شوهای تلویزیونی که قبل از وی در کاخ سفید مستقر شده بود، مدعی بود که خصوصیات او به عنوان یک مذاکره کننده ی بی همتا، و بر آمده از بخش خصوصی، به وی این امکان را می دهد تا مشکلات جهانی را به روش خود حل و فصل کند. اما ترازنامه دیپلماسی« سوداگرانه» وی نا امید کننده بود. گروه کاری جدید به شکل گسترده ای پیش کسوتان دولت آقای باراک اوباما را در بر می گیرد. وزیر امور خارجه ی فعلی، آقای آنتونی بلینکن، مرد شماره ی ۲ وزارت خانه ای بود که امروزه هدایت آن را به عهده دارد. مسئولین عمده ی دیگر همچون خانم آوریل هاین، رئیس سازمان اطلاعات ملی، یا آقای جک سولیوان، مشاور امنیت ملی، در آن زمان در کنار وی کار می کردند.

خطوط اصلی سیاست خاورمیانه ای دولت جدید شناخته شده اند. اولویت به بازگشت به توافق وین در ارتباط با مسئله ی هسته ای ایران داده خواهد شد که در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ مورد توافق قرار گرفت (۱) و کمتر از سه سال پس از آن توسط آقای دونالد ترامپ منسوخ شد. آقای روبرت مالی، که یکی از عوامل کلیدی برنامه ی جامع همکاری مشترک (برجام) بود، در همین راستا به عنوان مآمور ویژه برای ایران انتخاب شده است. هدف این توافق آن بود که در مقابل نظارت و کنترل فعالیت هسته ای جمهوری اسلامی، به تدریج تحریم های بین المللی (علیه ایران) کاهش یابد.

یک قطعیت دیگر « بازبینی» سیاست در قبال عربستان سعودی است. نرمش و مصلحت اندیشی آمریکایی نسبت به این کشورادامه نخواهد یافت (۲). در عین حال با وجود اظهارات آقای بایدن طی مبارزات انتخاباتی اش که از پادشاهی عربستان سعودی به عنوان یک جریان « منفور» نام می برد، منافع استراتژیک وی را به نوعی خویشتنداری و ملایمت واداشت. با وجود این برخی اقدامات مشخص مثل پایان دادن به حمایت بدون قید و شرط ایالات متحده نسبت به جنگ در یمن صورت گرفت. رئیس جمهور جدید همچنین اعلام داشت که از طریق تماس مستقیم با شاه سلمان، به روابط ویژه و انحصاری که مدت های مدید شاهزاده ی ولیعهد محمد بن سلمان را به رهبران و شخصیت های آمریکایی به ویژه آقای ژارد کوشنر، دامادآقای ترامپ مرتبط می ساخت، پایان خواهد داد. گزارش سازمان سیا، که در آن مسئولیت شاهزاده ی ولیعهد را در قتل جمال قاشقچی آشکار می ساخت، از حالت محرمانه بودن خارج شد و ۷۶ شهروند عربستانی، از اطرافیان و نزدیکان ولیعهد قدرتمند مورد تحریم قرار گرفتند، بی آن که مقامات آمریکایی به دنبال این باشند که مسئول اصلی را نیز شامل این تحریم ها قرار دهند. پس از این ریاض می باید هنگامی که حقوق بشر به شکل خیلی علنی مورد تجاوز قرار می گیرد جوابگو باشند.

در مورد آن چه به بحران اعراب و اسرائیل مربوط می شود، دولت جدید اعلام داشته که تعهدش نسبت به «امنیت اسرائیل» بی قید و شرط و « مقدس گونه» است، و از شناسایی اورشلیم ( بیت المقدس م) به عنوان پایتخت اسرائیل عدول نخواهد کرد، به خصوص که این تعهد در مجلس سنا با رای بی سابقه ی ۹۷ موافق در برابر سه مخالف به تصویب رسیده است. حتی اگر دولت آقای بایدن گمان داشته باشد که تنها راه حل پایدار « تشکیل دو دولت» است، با وجود این معتقد است که این راه حل در کوتاه مدت عملی نیست و می باید در حال حاضر به واقعیت « دو اردوگاه » و خودداری از تحریکات و اقدامات یک جانبه ای که مشکل ساز باشد، اکتفا کرد. در ارتباط با توافق نامه های « ابراهیم » که از ماه اوت ۲۰۲۰ در راستای عادی سازی روابط بین اسرائیل و چهار کشور عربی بحرین، امارات متحده ی عربی، مراکش و سودان( با نادیده گرفتن حقوق فلسطینی ها برای دست یابی به یک دولت مستقل م ) منعقد شد، دولت آقای بایدن از ستایش و قدردانی از آنها کوتاهی نکرده است.

میدان مین گذاری شده

با وجود برخوردار بودن از تعداد یکسان نماینده در مجلس سنا ( ۵۰ دموکرات و ۵۰ جمهوری خواه) از آنجایی که در صورت لزوم رآی خانم کامالا هاریس، معاون رئیس جمهور می تواند وزنه را به نفع دموکرات ها تغییر دهد، تآیید نامزدها ( برای پست های اجرایی) آسان شده است. به شکلی تناقض آمیز و شگفت آور، تنها انتخاب آقای مالی به عنوان نماینده ی ویژه در امور ایران، پستی که به تآیید مجلس سنا نیاز ندارد، موجی از انتقادات و مخالفت ها را به خصوص در جبهه ی جمهوری خواهان بر انگیخت (۳). آقای مالی، کسی که شناخت خوبی از منطقه و رهبران عمده آن دارد، رئیس اسبق گروه بحران های بین المللی، تشکیلاتی غیر دولتی متخصص در حل و فصل بحران ها، و از کهنه کاران دولت های کلینتون و اوباما، به خصوص در ارتباط با نقشی که در توافق هسته ای با ایران ایفا کرده است، مورد انتقاد قرار می گیرد.

احیای این توافق، که ایران و بقیه ی کشورهای امضا کننده - روسیه، چین، فرانسه، انگلستان به عنوان اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد‌ ( ONU) به اضافه ی آلمان – به آن پای بند مانده اند، بدون شک یکی از چالش های عمده در دستور کار آقای بایدن محسوب می شود. دنبال کردن مجدد این پرونده از جائی که دولتمردان دموکرات قبلی به جا گذاشته اند غیر ممکن است. دولت ترامپ تا آخرین روزهای ریاست جمهوری وی و به ویژه وزیر امور خارجه ی او میکائیل پومپئو اقداماتی را به منظور بوجود آوردن زمین های مین گذاری شده پیش پای رئیس جمهور جدید و گروه همکاران وی به مرحله ی اجرا گذاشت. اما مهم تر از همه سال های ترامپ به دور ازایجاد پرانتزی گذرا و بدون عواقب، هم در زمینه ی ژئوپولیتیک و هم در چارچوب نهادینه سیاست خارجی تغییر بوجود آورد. همان طور که آقای ایتامار رابینوویچ، که سفیر اسرائیل در ایالات متحده بود، در کتاب جدید خود خلاصه می کند، رهبران غیر عرب منطقه « مثل ایران، ترکیه و اسرائیل پس از این نقش درجه ی اولی را ایفا می کنند(۴)». نا کار آمدی اداری، و همچنین دیپلماسی فرد گرا و تجارت محور رئیس جمهورسابق جمهوری خواه، وضعیت های پیچیده و مبهم بیشماری را بوجود آورد.

به این ترتیب آقای رگس تیلرسون، رئیس سابق شرکت نفتی اکسون- موبیل، بلافاصله پس از انتصاب به پست وزارت امور خارجه توسط آقای ترامپ، کشف کرده بود که نمی باید به اموری که به کشورهای حوزه ی خلیج (فارس .م) یا بحران اعراب و اسرائیل مرتبط می شود دخالت کند....روابط بین مسئول امور بین المللی و رئیس جمهوری که وی را « احمق» توصیف می کرد، منزجر کننده بود. وی سریعآ بر کنار شد و آقای پومپئو، یک مسیحی اصول گرا که نسبت به ایران حساسیت وسواس گونه ای داشت، و جاه طلبی سیاسی اش مانع از رودر رويی و مخالفت با رئیس جمهوری نامتعادل می شد، به جانشینی وی انتخاب شد. پرونده هایی که از حوزه ی دخالت دیپلمات های حرفه ای خارج می شد، درقلمروی اختصاصی آقای کوشنرقرار می گرفت. او که فرزندی از یک خانواده ی صاحب مستغلات در نیوجرسی بود، نزدیکی ویژه ای به بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل داشت. او همچنین روابط بسیار نزدیکی با دو مرد قدرتمند خلیج (فارس م) شاهزاده محمد بن زاید ولیعهد امارات متحده ی عربی ( EAU) و به خصوص آقای بن سلمان همتای عربستان سعودی اش داشت. نخست وزیر اسرائیل به نوبه ی خود از خطر ایران برای بازار گرمی و بدون شک توجیه سرسختی اش استفاده می کرد. اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده ی عربی که ایران را به عنوان تهدیدی حیاتی تلقی می کنند، هرگونه اقدامی را برای جلوگیری از بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای با ایران انجام خواهند داد.