لوموند: روابط اروپا و آمریکا مانند قبل نخواهد شد

لوموند چاپ پاریس در مطلبی به قلم پیوتر اسمولار نوشت در برابر دوئل دونالد ترامپ و جو بایدن اروپایی‌ها با دقت در حال نظاره هستند.
به نوشته این روزنامه، زمانی که دو فرد نزدیک به هم طی چند سال در پی ضربات متعدد از هم جدا می‌شوند باور به اینکه بار دیگر اوضاع به همان خوبی قبل می‌شود بیهوده است. هر یک از این دو طرف در انکار، عزاداری، فقدان یا میل به بازسازی ادامه حیات می‌دهند. این مقدمه روانشناسی در زمینه روابط میان و آمریکا و اروپا هم صدق می‌کند.
در حالی که مردم آمریکا برای شرکت در یکی از مهمترین رای گیری‌های تاریخ خود آماده می‌شوند، ناظران در قاره اروپا بر دو مسئله تاکید می‌کنند، بایدن یا ترامپ، هویت پیروز این انتخابات به شدت مهم است، اما پیروزی بایدن به معنای بازگشت به گذشته نیست.
دوران اوباما نشان دهنده جهت گیری مجدد اولویت‌های آمریکا به سوی آسیا و عدم سرمایه گذاری سیاسی و نظامی در بحران‌های اوکراین یا سوریه بود. اما دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ برای اروپایی‌ها با احساساتی مانند تحقیر و ناامیدی همراه بود. روندی که در نهایت بر اروپا اعمال فشار کرد تا به قدرت و استقلال خود بیاندیشد. مدت‌های طولانی بود که اروپایی‌ها تلاش می‌کردند به قدرت تاریخی اتحاد با آمریکا و اجرای برخی اصول مانند ماده ۵ اتحاد میان اعضای ناتو اعتقاد داشته باشند.
اما باید از این مسئله صرف نظر می‌کردند؛ این رئیس جمهور آمریکا، تنها نادیده گرفتن و بدگمانی برای امور اروپایی به همراه داشت؛ آلمان به عنوان یکی تولید کننده خودروی بسیار قدرتمند در نظر گرفته می‌شد که به اندازه کافی تعرفه گمرکی پرداخت نمی‌کند و به دلیل نظر گازی نورد استریم ۲ با روسیه مورد انتقاد است.

از انگلیس به عنوان یک رعیت مبتکر به دلیل برگزیت یاد می‌شود.

امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه نخستین بار در اواخر مه سال ۲۰۱۷ در بروکسل با دونالد ترامپ دیدار کرد. رئیس جمهور آمریکا در آن زمان از پیروزی باورنکردنی و کمپین عالی که این رئیس جمهور جوان داشت، تقدیر کرد. در همان روز رئیس جمهور فرانسه در مورد توافق آب و هوایی پاریس گفت امیدوارم هیچ تصمیم شتاب زده‌ای در خصوص خروج آمریکا از این توافق اتخاذ نشود.
با این حال چند روز بعد دونالد ترامپ از خروج آمریکا از توافق بین المللی آب و هوای پاریس خبر داد. اگرچه خروج موثر از این پیمان تا نوامبر ۲۰۲۰ اجرایی نخواهد شد، این تصمیم نماد قطع ارتباط با دوران اوباما بود که ترامپ در بسیاری از پرونده‌های کلیدی به دنبال آن بود.
امانوئل مکرون که به هیچ وجه با شکست اول دلسرد نشده بود از دونالد ترامپ دعوت کرد در رژه ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۷ فرانسه شرکت کند. این رویداد، رئیس جمهور آمریکا را که رویای قدرت نمایی مشابهی را در سر داشت، تحت تاثیر قرار داد. در آن زمان رئیس جمهور فرانسه در مورد این دو کشور متحد گفت هیچ چیز هرگز ما را از هم جدا نمی‌کند. اما در زمان سفر رسمی مکرون به آمریکا در آوریل سال ۲۰۱۸، اختلاف نظر‌ها در تبادلات دوستانه نمایان شد و در این میان پرونده ایران شاخص بود.

اوایل مه سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ وعده انتخاباتی خود را عملی کرد و از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران، برجام، خبر داد. این در حالیست که برجام با وجود همه نقایص خود یکی از معدود موفقیت‌های چندجانبه گرایی ده سال اخیر بود. اما در این مورد همه تلاش‌های دیپلماتیک اروپا برای جلوگیری از خروج آمریکا از برجام بیهوده بود. از همین رو آگاهی در قلب اتحادیه اروپا افزایش یافت. در نهایت اروپایی‌ها در سپتامبر سال ۲۰۲۰ در برابر آمریکا که به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه و برگرداندن تحریم‌های اتحادیه اروپا بود به جبهه مشترک دست یافتند. این رویارویی نشان دهنده انزوای بی سابقه آمریکا بود.
حالا کشور‌های اروپایی‌ها به رویداد‌های بعدی می‌اندیشند. بین روز انتخابات آمریکا در سوم نوامبر و روی کار آمدن رئیس جمهور بعدی آمریکا در ماه ژانویه، آلمان، انگلیس و فرانسه برای چند هفته فرصت خواهند داشت تا برجام را احیا کنند. اما پیروزی دوباره ترامپ در انتخابات این روند را پیچیده خواهد کرد.
امانوئل مکرون در سفر به لیتوانی در اواخر سپتامبر، با تاکید بر ابعاد نظامی، دور شدن اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از هم را پنهان نکرد. اظهارات یک سال پیش مکرون در مورد مرگ مغزی ناتو که در اکونومیست منتشر شد حالا نمایان شده است.
مکرون در سخنرانی در برابر دانشجویان در ویلنیوس، بر استقلال گسترده اروپایی‌ها در زمینه تجهیزات نظامی تاکید کرد. وی گفت آمریکایی‌ها متحد هستند، آن‌ها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، اما همان طور که در مورد مفهوم حاکمیت گفت متحدی وجود دارد که ما دوستش داریم و متحدی وجود دارد که ما انتخاب می‌کنیم دوستش داشته باشیم. نه به این معنا که مجبوریم دوستش داشته باشیم، زیرا به طور کلي به آن وابسته ایم. این بسیار بد است.
جدایی در کار نیست، اما اروپا و آمریکا از هم فاصله گرفته اند. پیروزی دوباره دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری روند بلوغ اروپا در مورد استقلال را تسریع می‌کند. اروپا همچنین ناچار خواهد شد با سرعت بیشتری در حوزه دفاعی پیش برود، زیرا رئیس جمهور آمریکا در دوره دوم ممکن است برای فروپاشی پیمان آتلانتیک شماری وارد عمل شود.
در مقابل پیروزی جو بایدن فرصت بیشتری به اروپایی برای پیشبرد منافع مشترک خود با آمریکا خواهد داد. یک مقام ارشد دیپلماتیک فرانسوی می‌گوید بایدن در مورد ترکیه بسیار تندتر و هماهنگ خواهد بود. به علاوه در مورد چین در مقایسه با ترامپ تندروتر خواهد بود. دوره مهار پکن از سوی اوباما دیگر در دی ان ‌ای آمریکایی‌ها نیست. ما کارتی برای بازی با واشنگتن داریم تا در برابر چین و در مسائلی مانند اصلاح سازمان جهانی بهداشت و همکاری در حوزه فنآوری‌هایی مانند G۵ همکاری کنیم.
جو بایدن در مطلبی که در ماه مارس-آوریل در فارین پالسی منتشر کرد آینده سیاست خارجی خود را پیش بینی کرده است که در آن پیام‌های مثبتی خطاب به اروپایی‌ها ارائه شده است.
نامزد دموکرات‌ها توضیح داده است که از نخستین روز ریاست جمهوری، آمریکا پیش از برگزاری نشست اصلی‌ترین تولید کنندگان گاز‌های آلاینده به توافق پاریس بازخواهد گشت تا سد تعهدات جمعی از میان برداشته شود. علاوه بر این وی امیدوار است واشنگتن پذیرای یک نشست جهانی برای دموکراسی باشد تا خانواده‌ای از هم پاشیده را در خصوص تعهدات و اصول بار دیگر گرد هم آورد.
در مورد چین هم جو بایدن امیدوار است جبهه‌ای متحد با متحدان و شرکای آمریکا برای مقابله با سوء استفاده‌ها از سوی چین تشکیل دهد. در حوزه نظامی هم وی می‌خواهد تعهداتی در چارچوب ناتو داشته باشد. وی تاکید کرد اتحاد از دلار و سنت فراتر می‌رود. تعهد آمریکا مقدس است و معامله نیست.
این کلمات آرام و مهربانانه است، اما نمی‌تواند اجماع آمریکایی را پنهان کند. اروپایی‌ها به هرحال باید کار‌های بیشتری انجام دهند. آن‌ها باید به رقم ۲ درصدی تولید ناخالص داخلی وعده داده شده در حوزه دفاعی نزدیک شوند و به ویژه خودشان برای بحران‌های موجود در منطقه را حل کنند.
در تحلیل اخیری که توسط موسسه مونتاین منتشر شد، میشل دوکلو دیپلمات سابق فرانسه به درستی به جدایی راهبردی میان متحدان اشاره کرده است. وی گفت بخشی از اروپا بر تهدید روسیه متمرکز است و بخش دیگر که اساسا شامل فرانسه است نگران تهدیدات در بخش جنوب اروپا، آمریکایی که بخش عمده توجه خود را بر چین و آسیا متمرکز کرده است و همچنین ترکیه است که به رهبری اردوغان به دنبال ماجراجویی است.
سال ۲۰۲۱ برای اروپا با آشفتگی مضاعف ناشی از اجرایی شدن برگزیت و پایان دوره آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به عنوان قطب ثبات و مرجعی در قلب اتحادیه اروپا همراه خواهد بود. این دو رویداد بر روابط با آن سوی اقیانوس تاثیر خواهد گذاشت.
کلمان بون وزیر امور اروپایی دولت فرانسه می‌گوید ما باید به همه کشور‌های اروپایی نشان دهیم که تایید اروپا به منزله نفی ارتباط با آن سوی اقیانوس نیست.