مشاور روحانی: امکان تکرار حوادث دی‌ماه ۹۶ وجود دارد

حسا‌م‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری ایران، در مصاحبه‌ای مفصل با خبرگزاری ایسنا در مورد وضعیت جمهوری اسلامی چهل سال پس از انقلاب بهمن ۵۷ و "آینده‌" نظام، "پخته‌ترین"مواجهه جمهوری اسلامی با اعتراضات مردمی در ایران را "مواجهه نظام" با اعتراضات دی‌ماه ۹۶ دانست و در عین حال تأکید کرد که هنوز هم امکان تکرار این اعتراضات وجود دارد، زیرا به گفته او "علل" آن از بین نرفته است.
آشنا در این مصاحبه که متن آن روز دوشنبه ۲۴ دی (۱۴ ژانویه) منتشر شده، همچنین گفت: «تا وقتی که نظام جمهوریت خود را حفظ کند، امکان سقوط ندارد و تا وقتی که اسلامیت خود را حفظ کند، شایستگی بقا را دارد.»
به گزارش ایسنا، حسام‌الدین آشنا که "مشاور رسانه‌ای" حسن روحانی در کارزار انتخاباتی سال ۹۲ بود، پس از ارتقا به مقام "مشاور فرهنگی" در دولت یازدهم، اینک "در کلیه امور" به رئیس دولت دوازدهم "مشاوره" می‌دهد. او همچنین رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک وابسته به نهاد ریاست جمهوری ایران است. آقای آشنا که داماد قربانعلی دری نجف‌آبادی وزیر اطلاعات دولت محمد خاتمی است، سوابق اطلاعاتی هم دارد و در دوران وزارت او در مقام "معاونت ویژه اطلاعات" منصوب شد.
"هیچ‌وقت اعتصاب را به رسمیت نشناخته بودیم"
حسام‌الدین آشنا همچنین با اشاره به اینکه "روش‌های خشونت‌آمیز برای برخورد با مردم نه مفید و نه موثر است"، گفت: «فکر نمی‌کنم ما ۱۰ سال پیش می‌توانستیم تصور کنیم که کارگران نیشکر اعتصاب و تحصن می‌کنند. ما خیلی زود فراموش می‌کنیم که به غیر از دوره‌ای که الان در آن زندگی می‌کنیم، هیچ وقت تحصن و اعتصاب را به رسمیت نشناخته بودیم؛ الان است که این موضوع را به رسمیت می‌شناسید، ولو اینکه قوه‌ای فکر می‌کند با بازداشت می‌تواند مشکل را حل کند، قوه دیگری کارگران را آزاد می‌کند و برای اینکه همان کارگرانی که معترض به خودش هستند، دچار گرفتاری و دردسر نشوند، مذاکره می‌کند.»
مشاور روحانی "جنس اغلب مطالبات" مردمی اخیر در ایران را "براندازانه" ندانسته و گفته است: «بالاخره سپرده‌گذاران، مالباختگان یا قربانیان و دیگر عنواینی که برای این افراد به کار برده می‌شود، بالاخره توانستند با تظاهرات، اجتماع و اعتراض برخی مطالباتشان را زنده کنند؛ کارگران و کشاورزان هم توانستند این کار را بکنند؛ این موضوع نشان می‌دهد که زبان مسالمت‌آمیزی که نه سکوت و نه خشونت، بلکه اعتراض است، می‌تواند تا حد زیادی کاربری داشته باشد.»
حسام‌الدین آشنا از جمله نزدیکان حسن روحانی است که سابقه فعالیت در دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی دارند
این چهره سابق اطلاعاتی "هدایت" اعتراضات داخلی توسط "بیگانگان" را رد کرد و گفت: «اینکه بگوییم اگر کارگری سه ماه است حقوق نگرفته و به این موضوع اعتراض کرده از سوی بیگانگان هدایت شده، این خودش بیگانگی با موضوع است.»
رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری ایران سپس جامعه ایران را به سه دسته تقسیم کرد و گفت که "بررسی‌ها از حدود ۲۰ سال پیش" در مورد این لایه‌های مختلف آغاز شده است. بخش نخست به گفته او، کسانی هستند که به نظام جمهوری اسلامی "اعتماد کامل" دارند، دسته دوم کسانی هستند که "اعتمادی به این نظام ندارند" و "طیف وسیعی هم میانه هستند".
"چاره‌ای جز اصلاحات ساختاری نیست"
آشنا تأکید کرد که "همیشه امکان تکرار" اعتراضات گسترده در ایران شبیه به آنچه در دی‌ماه سال ۹۶ رخ داد وجود دارد، زیرا به گفته او «علل آن برطرف نشده و صرفا زمینه‌های نزدیک آن برطرف شده است. پس همیشه باید مراقب بود.»
مشاور روحانی همچنین نظام شاهنشاهی محمدرضا پهلوی را اصلاح‌ناپذیر دانست و گفت: «اگر آن نظام قابل اصلاح بود، دیگر انقلاب نمی‌شد و می‌توانست باقی بماند. در واقع هر نظامی که قابل اصلاح نباشد، نمی‌تواند بماند.»
آشنا در ادامه بر لزوم "اصلاحات ساختاری" در جمهوری اسلامی نیز تأکید کرد و افزود: «در صورتی که به اصلاحات نهادی، ساختاری و سیاستی مقید شویم، می‌توانیم حکومت بهتری باشیم.»
حسام‌الدین آشنا با اشاره به اینکه "خیلی‌ها" در حاکمیت به این نتیجه رسیده‌اند که "چاره‌ای جز اصلاحات ساختاری نیست"، ادامه داد: «ما احتیاج به اصلاح سیستمی داریم؛ منظورم این است که باید باور کنیم که "همه‌چیز را همگان دانند"؛ یعنی باور کنیم که باید درباره مشکلات جدی با هم گفت‌وگوی معطوف به حل مسئله انجام دهیم.». آشنا افزود: «امیدهای آینده نظام چه در سطوح عالی نظام و چه در سطوح مدیریتی دیگر تقریبا کارشان تمام است و ما قطعا یک پوست‌اندازی خیلی سنگین در سطح رهبران نظام و مدیران عالی و سیاست‌گذاران خواهیم‌ داشت و تا ۴ سال دیگر بطور طبیعی بسیاری افرادی که امروز مسئولیت‌های خیلی بالایی دارند، یا نیستند یا اینکه کاملا ناتوان یا بازنشسته شده‌اند.»
مشاور رئیس جمهوری ایران در بخش دیگری از مصاحبه‌اش با ایسنا ضمن اشاره به اینکه در جریان اعتراضات دی‌ماه "عده‌ای فکر کردند دولت روحانی را می‌توان تضعیف کرد، ولی نظام را تضعیف نکرد"، گفت که "تجربه" این حوادث نشان داده است که "تضعیف دولت و نظام در یک مسیر است."
وجود آمادگی برای "برخورد شدیدتر" با معترضان دی‌ماه
حسام‌الدین آشنا در مورد "درس" دی‌ماه ۹۶ گفت: «من دی ماه ۹۶ را با خرداد ۸۸ مقایسه می‌کنم و معتقدم که دو جور برخورد شد و دو جور نتیجه گرفت.»
در جریان اعتراض‌های خیابانی دی‌ماه ۹۶ ده‌ها تن کشته و هزاران نفر بازداشت شدند
از نظر مشاور روحانی در جریان اعتراضات دی‌ماه ۹۶ "آمادگی" در حاکمیت برای برخوردی حتی "خیلی شدیدتر" با برخورد با معترضان در سال ۸۸ وجود داشته، اما به گفته او: «فقط یک نفر مسئولیت را برعهده گرفت و جلوی این کار گرفته شد.»
مشاور رئیس جمهوری ایران در پاسخ به این پرسش که "بر چه اساس آمادگی برای برخورد شدیدتر با معترضان نسبت به سال ۸۸ ایجاد شده بود؟"، گفت: «این آمادگی بر اساس مصوبات ایجاد شده بود.»
حسام‌الدین آشنا همچنین گفت: «نوع برخورد حاکمیت با اعتراضات سال ۹۶ نسبت به همه تاریخ جمهوری اسلامی پخته‌تر بود.». او از اعتراضات دی‌ماه به عنوان حوادثی نام برد که "می‌توانست به زمین خوردن نظام منجر شود".
ده‌ها هزار نفر از مردم ایران در دی‌ماه سال ۹۶ در بیش از ۱۰۰ شهر کشور دست به تظاهرات زدند. تجمع اعتراضی روز هفتم دی‌ماه ۹۶ در مشهد آغازگر این حرکت‌ها بود که سپس با شتاب فراگیر شد. حامیان روحانی اصولگرایان تندروی مخالف رئیس جمهوری ایران را متهم کردند که برای تضیف دولت او در سازماندهی و "تحریک" تجمع مشهد دست داشته‌اند، اما سپس اوضاع از کنترل خارج شده است.
در جریان اعتراض‌های خیابانی دی‌ماه ده‌ها تن کشته و هزاران نفر بازداشت شدند. چند نفر از بازداشت‌شدگان این ناآرامی‌ها نیز سپس به شکل مشکوکی در زندان درگذشتند. تابستان گذشته نیز حرکت‌های اعتراضی مشابهی در ایران به وقوع پیوست.
تظاهرات سراسری دی‌ماه و مردادماه گذشته در ایران گرچه با طرح مطالبات معیشتی و در اعتراض به وضعیت وخیم اقتصادی آغاز شد، اما شعارهای مردم در جریان آنها به سرعت رنگی سیاسی به خود گرفت و مقام‌های بلندپایه ایران همچون رهبر جمهوری اسلامی و مجموعه ساختار نظام را هدف قرار داد.
این اعتراضات و به همراه آن گسترش بی‌اعتمادی عمومی، به‌خصوص نسبت به توانایی حکومت در مدیریت معضلات اقتصادی، "زنگ خطر" را برای مسئولان دولتی و حکومتی و دیگر پیرامونیان نظام به صدا در آورد. بسیاری از مقام‌های جمهوری اسلامی پس از این ناآرامی‌ها نسبت گسترش فزاینده نارضایتی عمومی و خطر "سقوط" و "فروپاشی" هشدار دادند.
دویچه وله