آموزش رایگان و دانشگاه عاری از مناسبات بازار، از حقوق اجتماعی اقشار مختلف جامعه است. ارائه خدمات رایگان اجتماعی از جمله سیاست هایی است که برای مقابله با هجوم پول به ساحت های گوناگون زندگی انسان ضروری است. در شرایط عدم وجود چنین خدماتی، نظم طبقاتی موجود زندگی اقشار فرودست جامعه را سخت و سخت تر می کند. با شروع سیاست گذاری های کلان اجتماعی و اقتصادی موسوم به «نئولیبرالیسم» از دوران پس از جنگ در دولت های گوناگون، خدمات رایگان اجتماعی هر روز بیشتر از روز قبل «کالایی» شدند.
آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنا نبود. تاسیس دانشگاه آزاد، پردیس های بین الملل، دانشگاه های غیرانتفاعی، ظرفیت های شبانه (پولی) و افزایش هرساله آن ها و ... از جمله سیاست هایی بود که فرآیند تبدیل دانشگاه به «دانشبنگاه» را تسریع می کرد و منجر به این شد که امروز تنها 7 درصد از دانشجویان از تحصیل رایگان برخوردارند.
همین هفت درصد اما، از پرداخت «پول» در امان نیستند! هر روز به بهانه های مختلف دانشجویان برخوردار از تحصیل رایگان مجبور به پرداخت هزینه های مختلف می شوند. در کنار پولی سازی هرچه قدرتمندتر خدمات رفاهی دانشگاه ها و همچنین کاهش سنوات رایگان تحصیلی از 12 ترم به 8 ترم، حال نوبت به قانون جدیدی رسیده است؛ تبصره ماده 5 آئین نامه آموزشی ابلاغی سال 1397 می گوید:«دانشجوی مشمول آموزش رایگان، در صورت حذف غیرموجه درس به تشخیص دانشگاه یا به دست نیاوردن نمره ی قبولی در هر درس، برای انتخاب مجدد همان درس یا درس جایگزین آن، موظف به پرداخت هزینه ی درس مطابق تعرقه ی مصوب هیئت امنای دانشگاه است.» قانونی که ابتدا در آئین نامه آموزشی سال 1394 دوره ی کارشناسی ارشد مصوب شد، حال به دوره ی کارشناسی نیز تسری پیدا کرده و دانشجویان این دوره برای دروسی که به هر دلیل یک بار مجبور به حذف آن شده اند، باید پول پرداخت کنند. دانشجو ماشینی است که باید هر درس را یک بار اخذ کرده و بدون انجام اشتباهی درس را پاس کند و در هشت ترم دوره ی کارشناسی را به اتمام برساند. دانشجو حق اشتباه ندارد چرا که سیاست گذاران کلان نمی خواهند ذره ای از سود خود را از دست بدهند. دانشجو از بازیگران بازار است و باید نقش خود را برای تولید سود به بهترین نحو ممکن ایفا کند.
جریان فعالیت صنفی دانشجویی با کلید واژه ی «کالایی سازی آموزش» عجین شده است. فعالین صنفی همیشه با پیاده کردن سیاست های کلانی که بر مبنای انواع و اقسام تبعیض های اجتماعی وضع می شوند به مقابله پرداخته و علیه آن اعتراض کرده اند. در فضای ملتهب سیاسی و عدم وجود امنیت اقتصادی، با دست گذاشتن بر روی حق آموزش رایگان باید نشان داد فعالیت صنفی دانشجویی در عین فراروی از سطح دانشگاه و درک فراروی اثر سیاست گذاری کلان اجتماعی، مطالبات خود را فراموش نکرده و بلندتر و رساتر از همیشه بر روی حق آموزش رایگان تاکید می کند.
@daneshgah_ma