بعد از اظهار نظر مهم سیدکمال خرازی و محمدجواد لاریجانی درباره توان ایران برای ساخت سلاح هسته ای، دوشنبه هفته جاری محمد اسلامی نیز اظهارنظری مشابه را مطرح کرد. رئیس سازمان انرژی اتمی در اظهاراتی عنوان کرد: «همان طور که آقای خرازی (سیدکمال) مطرح کردند، ایران توان فنی ساخت بمب اتمی را دارد ولی چنین برنامه ای در دستور کار نیست».
البته به فاصله کمتر از یک روز بهروز کمالوندی در گفت وگویی با شبکه المیادین به نحوی سعی داشت سخنان اسلامی را توضیح دهد و در این باره تصریح کرد: «از اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی در مورد توانایی ایران در دستیابی به بمب هسته ای اشتباه برداشت شده است. ایران به دلیل توانمندی های استراتژیک خود نیازی به بمب هسته ای ندارد و به سمت ساخت بمب هسته ای هم نخواهد رفت». با این حال به نظر می رسد این دست تلاش های سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران راه به جایی نبرد؛ چرا که محمدرضا صباغیان بافقی در نشست علنی همان روز (سه شنبه جاری) در مجلس شورای اسلامی، نه تنها از «توان» که حتی از وجود «تمایل» برای ساخت سلاح اتمی گفت و در این باره صراحتا اذعان کرد: «دشمن بداند اگر گستاخی و تهدید ادامه یابد، از رهبر معظم انقلاب اسلامی خواهیم خواست استراتژی و فتوای ساخت سلاح هسته ای تغییر یابد». تکمله این نگاه به مواضع و ادعاهای رسانه ای در داخل باز می گردد. افزون بر ادعای این نماینده مجلس که سخنان کمالوندی را مبنی بر نبود تمایل در ایران برای ساخت سلاح هسته ای زیر سوال می برد، چند روزنامه دیگر هم از احتمال «تغییر نگاه» تهران برای این منظور (ساخت سلاح هسته ای) گفتند که می تواند مویدی برای تاکید بر این سخنان باشد. مهم تر از آنچه در این یکی، دو روزنامه گفته شد، پیش تر رسانه های اصولگرا از وجود توان و تمایل و تلاش پشت پرده تهران برای ساخت بمب اتم گفتند. در این راستا نشریه واشنگتن فری بیکن با استناد به بحث های تلگرامی نوشت: «ایران تهدید کرده که تنها یک قدم با گریز هسته ای فاصله دارد و با موشک های قاره پیمایش نیویورک را به یک ویرانه تبدیل می کند». ازهمین رو «شرق» سراغ یکی از طرفداران ساخت سلاح هسته ای رفته است تا ابعاد و زوایای این نگاه احمد بخشایش اردستانی را به بوته نقد بکشاند. در گپ و گفتی که با نماینده اسبق مجلس انجام شد، پرسش آن بوده است که این بحث ها با استناد به چه دلایل و شواهدی احتمال ساخت سلاح هسته ای را آن هم در شرایط کنونی جایز می دانند؟ البته به نظر می رسد طرفداران ساخت سلاح هسته ای در کشور هم لزوما از طیف رادیکال نیستند، کما اینکه علاوه بر بخشایش اردستانی کسان دیگری همچون ابومحمد عسگرخانی نیز طرفدار پیشرفت های هسته ای در این سطح توسط ایران بود. دکتر ابومحمد عسگرخانی، دانشیار روابط بین الملل دانشگاه تهران، عموما از طریق مواضع سرسختانه ای که در توجیه سیاست هسته ای تهاجمی توسط ایران اتخاذ کرده بود، شناخته می شود. عسگرخانی که نه تنها در کلاس درس بلکه گاه در مصاحبه های عمومی نیز به صراحت از ضرورت پیشرفت جدی هسته ای توسط ایران سخن گفت و حتی به تعلل در دستیابی به این هدف اشاره کرد. آنچه در ادامه می خوانید ماحصل گپ و گفت با این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم، استاد دانشگاه، دکترای علوم سیاسی دانشگاه «نیوساوت ولز» استرالیا، کارشناس مسائل بین الملل و پژوهشگر ارشد حوزه امنیت است.
به نظر می رسد ایران توان ساخت سلاح هسته ای را دارد، اما سعی ندارد به این نقطه برسد بلکه تلاش می کند از مانور برای داشتن «توان» و به موازاتش نبود «تمایل» ساخت سلاح هسته ای به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند. با این حال پیرو نکته درست شما من هنوز هم معتقدم که جمهوری اسلامی ایران باید به سمت ساخت سلاح هسته ای برود. با در نظرگرفتن شرایط داخلی، منطقه ای و جهانی، به خصوص بعد از جنگ اوکراین، من این تحلیل را با قاطعیت بیشتری مطرح می کنم؛ زیرا ایران چاره ای جز این ندارد که ساخت سلاح هسته ای را اجرائی کند. این گونه نیست که این چالش ها با تغییر و تحولات منطقه ای و جهانی برای ایران پایان یابد. این امید را دولت روحانی داشت که به نتیجه نرسید. مگر آن گونه که دولت سابق تصور داشت، روی کار آمدن بایدن کمکی به حل مشکلات کرد یا بحران را بیشتر کرد؟ همان طور هم باید به تغییر دولت در انتخابات پیش رو در آمریکا نظر داشت. روی کار آمدن بایدن یا هر رئیس جمهور دیگری در آمریکا برای 2024 نمی تواند وضعیت را تغییر دهد. حتی اگر فردی به مراتب منعطف تر از بایدن مانند برنی سندرز هم دو سال دیگر رئیس جمهور آمریکا شود، باز آش همین آش است و کاسه همین کاسه. چاره کار فقط ساخت سلاح اتمی است که به این دعوای 20ساله پرونده هسته ای پایان دهد و تکلیف خودمان و جهان را یک بار برای همیشه روشن کنیم.
رادیکال تر باشد، مشکلش چیست؟! من معتقدم ایران هم توان ساخت بمب هسته ای را دارد و هم باید آن را بسازد.
همین قدر صریح. ما نباید به خاطر منافع و امنیت خود هیچ تعارفی با هیچ فرد و جریانی، چه در داخل، چه در منطقه و چه در جهان داشته باشیم؛ اولویت حفظ امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران است.
قبلا خودتان گفتید که آقای خرازی، لاریجانی و محمد اسلامی به داشتن توان ایران برای ساخت سلاح هسته ای اعتراف کرده اند. پس این توان در داخل وجود دارد.
ببینید برای بررسی هر پدیده ای به خصوص در حوزه سیاسی و دیپلماتیک باید یک چارچوب نظری برای آن تعریف کرد.
دقیقا؛ ببینید «کنت والتز» از بانیان نئورئالیسم تهاجمی در 2015، مقاله ای به رشته تحریر درآورد و در آن بحث «موازنه وحشت» را مطرح کرد. اگر مبنای تحلیلی و متد بحث را روی این مقاله بگذاریم، اکنون به هر دلیلی بین ایران و اسرائیل یک تخاصم غیرقابل میانجی وجود دارد.
سوال اصلی این نیست؛ به هر دلیلی، چه درست و چه غلط ما الان در جنگ تمام عیار با صهیونیست ها هستیم. حال طبق برخی آمارها اسرائیل بین 70 تا 400 کلاهک اتمی دارد. خوب برای این موازنه وحشت، ایران هم باید به توان ساخت سلاح هسته ای دست پیدا کند.
فعلا تعداد کلاهک برای موازنه وحشت مهم نیست. ابتدا به ساکن ایران باید به سمت ساخت سلاح اصلی برود تا موازنه را با اسرائیل رقم بزند.
اولا من مخالف هرگونه فشار، چه از داخل و چه از بیرون به مردم به خصوص در حوزه اقتصادی و معیشتی هستم. پس به گونه ای برخورد نکنید که گویی من از وضعیت کنونی خوشحالم یا اینکه بدون توجه به بحران کمرشکن معیشتی مردم فقط از ساخت سلاح هسته ای حرف می زنم. در عین حال قطعا بخشی از مشکلات فعلی در داخل کشور، نه به واسطه تحریم ها که به دلیل فساد سیستماتیک، ناکارآمدی، بی لیاقتی و بی برنامگی تمام مسئولان در همه دولت هاست. منظور من یک دولت نیست؛ همه دولت ها در شکل گیری وضع کنونی به سهم خود مقصرند. از همه مهم تر وقتی ما شاهد این حجم بی سابقه از تحریم ها و فشارهای معیشتی علیه مردم و ملت ایران هستیم، چرا نباید حداقل دستاورد همه این فشار رسیدن ما به بمب هسته ای باشد؟! چون به واقع منطقی نیست که ما هم سیاست فشار حداکثری را تحمل کنیم و هم از آن طرف توان اتمی مان حتی قادر به تولید برق نباشد. ما الان هم کتک را می خوریم، هم پیاز را؛ تازه باید پول هم بدهیم. این نه عقلانی است و نه شدنی. شما در تابستان دو سال پیش دیدید که توان هسته ای کشور حتی نتوانست کمبود تولید را جبران کند. اینجاست که سوال بحقی در ذهن مردم ایران شکل می گیرد؛ اگر ما سال هاست به واسطه فعالیت های هسته ای متحمل تحریم و فشار اقتصادی هستیم پس این توان کی باید به داد ما برسد؟ اگر توان هسته ای نتواند کمبود برق ما را جبران کند پس به چه دردی می خورد؟ نباید فراموش کنیم که در سایه این تحریم ها چند میلیارد دلار به اقتصاد ایران ضربه وارد شد، معیشت مردم تحت تاثیر قرار گرفت، سفره ایرانی ها کوچک و کوچک تر شد، بیماران سرطانی، پروانه ای و بیماران خاص دیگر به کام مرگ رفتند و...؛ پس جا دارد برای پاسخ دادن به این همه فشار صرفا برای اینکه جمهوری اسلامی ایران به دنبال دانش و توان صلح آمیز هسته ای است به بمب اتم دست پیدا کنیم تا حداقل یک توازن بخشی یا همان موازنه وحشت در برابر اسرائیل را به واسطه این همه هزینه و فشار در همه این سال ها ایجاد کنیم.
من چنین تصوری ندارم؛ چون ملاک اول و اولویت اصلی به امنیت داخلی بازمی گردد. شما به تحولات چند روز اخیر در عراق نگاه کنید. اکنون عراق با بحران هرج ومرج خیابانی، آشوب سیاسی و درگیری مواجه است؛ چراکه نتوانسته به یک امنیت داخلی دست پیدا کند. پس اولویت اول باید امنیت باشد؛ امنیت ما در داخل و خارج باید به صورت کامل تامین شود. در حوزه خارجی امنیت ما با تقابل در برابر اسرائیل و آمریکا تامین می شود و در این راستا ایران به بمب اتم نیاز دارد.
اگرچه من معتقدم جامعه ایران احیای برجام را دوست دارد و من منکر آن نیستم، اما باید در عین حال گفت که ایرانی ها خواهان آن هستند که وضعیت مملکت تعیین تکلیف شود. نباید ما در این وضعیت پادرهوا قرار بگیریم. باز هم تکرار می کنم ما اکنون هم کتک را می خوریم، هم پیاز را؛ تازه پول هم باید بدهیم. این وضعیت قابل تحمل و پذیرش نیست.
چون وضعیت اقتصادی این را گواه می دهد. شما به بازار و فضای روانی اقتصادی کشور نگاه کنید. با کوچک ترین خبری مبنی بر ازسرگیری مذاکرات یا نزدیک شدن به توافق، قیمت ارز کاهش پیدا می کند، اما هرگونه اقدام، توافق، دیدار یا قرارداد بین ایران با روسیه و چین اثری در اقتصاد ندارد. این نشان می دهد که جامعه هم خواستار احیای برجام است، اما ذکر این نکته لزوما به معنای آن نیست که جامعه هم دلش نمی خواهد تکلیفش روشن شود. واقعا اگر می خواهیم برجام احیا شود، خب درست، روشن، منطقی و عقلانی مذاکره کنیم و برجام را به نتیجه برسانیم که با توجه به رفتار اروپا و آمریکا در این مسئله شک دارم. اگر هم به دنبال رسیدن به نقطه گریز هسته ای هستیم، بدون تعارف آن را در دستور کار قرار دهیم؛ این وضعیت پادرهوا برای همه کلافه کننده است. نه برجام احیا می شود و نه بمب اتم داریم، اما به اندازه یک کشور دارای بمب اتم مانند کره شمالی و حتی چندین برابر کره شمالی متحمل تحریم هستیم. من از شما می پرسم آیا این وضعیت عقلانی است؟!
نباید داشتن سلاح هسته ای و استفاده از آن برای ارتقای امنیت داخلی و خارجی را با مشکلات اقتصادی و معیشتی گره بزنیم. هرچند تحریم ها باعث شده است این دو مسئله به هم گره بخورد، اما ایران باید به سمتی پیش برود که ضمن رسیدن به نقطه گریز هسته ای، مشکل معیشت را هم حل کند. نباید رسیدن به ساخت سلاح هسته ای را یک هیولا تصور کنید؛ این هم یک نقطه و برهه تاریخی است که می توان از آن گذر کرد. مشکل کار سیاست دولت رئیسی است. با شعار، اقتصاد درست نمی شود. من هم منتقد جدی وضعیت کنونی هستم. من در گفت وگوی قبلی با شما و «شرق» انتقادهایی جدی به تیم اقتصادی دولت رئیسی و نگاه دانشگاه امام صادق به علم اقتصاد داشته و دارم.
بله، اما این مهم، نه نافی انتقاداتم به عملکرد تیم اقتصاد دولت رئیسی است و نه نافی رسیدن ایران به نقطه گریز هسته ای برای بازدارندگی. ببینید ایران مانند کره شمالی نخواهد شد؛ چون کره شمالی، کره شمالی و ایران هم ایران است. هیچ گاه نباید ایران را با کره شمالی مقایسه کرد و کره شمالی را با ایران؛ ایران دارای یک پتانسیل بسیار بالا در حوزه ژئوپلیتیک است و از امتیازات بالایی در حوزه انرژی و منابع انسانی و زیرزمینی برخوردار است. ایران هسته ای و ایران دارای سلاح اتمی مانند کره شمالی بسته و محدود نخواهد شد.
این نکته شما کاملا درست است و بر آن صحه می گذارم. مسئولان دم از شعار و مبارزه با امپریالیسم و آمریکا می زنند اما خودشان و فرزندانشان در بهترین مناطق با لوکس ترین ماشین ها، بادیگارد و... زندگی می کنند و خبری از درد مردم ندارند؛ با شلوار گلی و اقدامات پوپولیستی به نوعی ظاهرسازی می کنند، اما درد واقعی مردم چیز دیگری است.
قطعا شرایط سیاسی و وجهه حقوقی می تواند در موضع گیری های مسئولان اثرگذار باشد، آن هم در رابطه با مسائل مربوط به حوزه سیاست خارجی، دیپلماسی و پرونده های حساسی مانند پرونده فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران. به هر حال به دلیل همین تبعات سیاسی، امنیتی و دیپلماتیکی که مواضع مسئولان می تواند به دنبال داشته باشد، افراد سعی می کنند سخنان را با لحاظ کردن این اقتضائات مطرح کنند. البته نکته بسیار مهم دیگری که نباید فراموش کرد، این است که اقتضائات مجلس نهم قطعا با مجلس دهم متفاوت بود، همان گونه که شرایط و وضعیت مجلس دهم با مجلس یازدهم متفاوت است. بنابراین حتی اگر اکنون من نماینده مجلس یازدهم می بودم بنا نبود که مواضعی را که در مجلس نهم مطرح کردم، مطرح کنم یا مواضعی را که در آن زمان مطرح نکردم اکنون مطرح نکنم. تمام این نکات موید و مبین آن است که بنا بر شرایط و اقتضائات سیاسی و دیپلماتیک موضع گیری ها متفاوت خواهد شد. همان گونه که به درستی اشاره کردید، مجلس نهم، مجلسی بود که به دلیل شرایط سیاسی داخلی و تحولات منطقه ای و جهانی نهایتا برجام را در 20 دقیقه به تصویب رساند که آن هم جای حرف و حدیث و تحلیل بسیار دارد؛ چون خودم به دلیل حضور در کمیسیون امنیت ملی در جریان جزئیات چگونگی تصویب برجام در مجلس نهم بودم. اما مجلس دهم و به خصوص مجلس یازدهم در یک شرایط کاملا متفاوت با مجلس نهم قرار دارند. پس اگر برجامی وجود داشت، آیا مجلس یازدهم مانند مجلس نهم آن را در 20 دقیقه تصویب می کرد؛ من که به آن شک دارم؟
ابتدا به ساکن باید گفت این مسائل جزء اسرار نظام است و من نمی دانم آیا جمهوری اسلامی در سایه این اظهار نظرهای خرازی، لاریجانی و اسلامی به دنبال ساخت بمب هسته ای است یا خیر؟ اگرچه بر اساس فتوای مقام معظم رهبری ساختن و داشتن بمب هسته ای حرام شرعی است و کارگزاران نظام هم بر مبنای این فتوا تلاشی برای دستیابی به ساخت سلاح هسته ای ندارند، اما من بشخصه امیدوارم که دلیل مشکلات مذاکرات احیای برجام، هدف تلاش برای ساخت بمب هسته ای باشد؛ چون کماکان معتقدم ساخت سلاح هسته ای تنها راه حل جمهوری اسلامی ایران برای خروج از چالش ها و بن بست های سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی مربوط به برجام و پرونده فعالیت های هسته ای است. تا زمانی که ایران به بمب هسته ای دست پیدا نکند، این چالش ها و مشکلات کمابیش و با شدت و ضعف در دوره ها و ادوار مختلف ادامه پیدا خواهد کرد. البته در یک سطح دیگر از تحلیل این دست مواضع هم می تواند یک اقدام برای ایجاد برگ برنده و تقویت اهرم فشار به طرف مقابل باشد؛ چراکه یکی از نگرانی های جدید اروپایی ها و آمریکا رسیدن ایران به نقطه گریز هسته ای است.
منظور شما از جامعه جهانی چیست؟!
خیر، منظورتان را صریح تر بگویید؛ منظورتان ایالات متحده آمریکا و سه کشور اروپایی است.
روسیه و چین هم عضو دائم شورای امنیت، دارای حق وتو و قدرت نظامی هسته ای هستند.
برای پاسخ به این سوال شما اجازه دهید من یک تبیین تاریخی در خصوص این به اصطلاح جامعه جهانی داشته باشم. از سال 1815 تا سال 1914 جامعه جهانی بر مبنای تئوری «موازنه قوا و کنسرت اروپایی» اداره می شد. از 1914 تا 1944، یعنی در فاصله دو جنگ جهانی اول و دوم، جامعه جهانی بر مبنای «تکثر قدرت در لابه لای جامعه ملل» تعریف شد. از 1944 تا 1962 هم «نظام دوقطبی منعطف» بر جهان حاکم بود؛ از سال 1962 با واقعه خلیج خوک ها تا سال 1990 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی یک «نظام دو قطبی غیر منعطف» در دنیا به وجود آمد. از 1990 تا 2003 هم «یک جانبه گرایی یا تک قطبی دستوری» شکل گرفت. از 2003 تا به اکنون نظام جهان یک نظام «تک قطبی ارشادی» است. حالا نکته اینجاست که بعد از آغاز جنگ اوکراین نظم جامعه جهانی دوباره به سمت نظام چندقطبی بازگشت است که یک قطب آن روسیه با برتری نظامی و قطب دیگرش چین با برتری اقتصادی است. پس وقتی شما از جامعه جهانی صحبت می کنید، باید بفهمیم که منظور دقیق از جامعه جهانی چه کشورهایی است؟ اکنون که یک زمستان و پاییز بسیار سرد پیش روی اروپا قرار دارد، ما شاهد انعطاف غرب هستیم. به همین دلیل است که اکنون جوزپ بورل به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خود را به آب و آتش زده است که بتواند با متن پیش نویس توافق خود، برجام را احیا کند که با توجه به قرائن، نه ایران و نه آمریکا به آن توجهی نکرده اند. اما ما نباید به این سمت حرکت کنیم. ما باید روابط راهبردی با چین و روسیه را تقویت کنیم.
نکته شما درست است، اما با توجه به همان تطور تاریخی که مطرح کردم، ما از اسفند سال گذشته وارد دوران جدید چندقطبی در نظام جهانی شده ایم. از یک سو به دلیل مسئله تایوان و تشدید تنش واشنگتن با پکن و همچنین جنگ اوکراین و تداوم جنگ بین روسیه با ایالات متحده آمریکا و ناتو، اگر نهایتا پرونده ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای حکام به شورای امنیت کشیده شود، این بار مسکو و پکن به شکل تمام قد پشت ایران خواهند ایستاد.
ببینید، من به این واقعیت معترفم که نگاه مثبتی در سطح افکار عمومی داخلی نسبت به روابط ایران با روسیه و چین وجود ندارد؛ به خصوص روس ها. به هر حال روسیه 38 شهر ایران را گرفت و دست به غارت، جنایت و کشتار فراوانی در ایران زد؛ اما چرا باید به خاطر منافع و امنیت حال حاضر خود در تاریخ بمانیم. ما باید از تاریخ عبور کنیم و روسیه فعلی را جدای از روسیه تزاری یا شوروی ببینیم؛ بنابراین اتفاقا اگر روسیه به دنبال روابط درست، منطقی و راهبردی با ایران است و از همه مهم تر به دنبال پاک کردن آن حافظه تاریخی تلخ در جامعه ایرانی است، باید از هسته ای شدن ایران دفاع کند.
این مسئله تا قبل از جنگ اوکراین صحت داشت؛ درست است که کشورهای دارای بمب اتمی از آمریکا و روسیه و چین گرفته تا انگلستان، فرانسه و حتی پاکستان، هندوستان و کره شمالی تمایلی ندارند ایران هم به کلوب هسته ای وارد شود، اما همان طور که قبلا گفتم، مسکو بعد از جنگ اوکراین عملا در یک درگیری تمام عیار با ناتو و آمریکا قرار دارد.
پس بی میل نیست یک قدرت اتمی مانند ایران را در کنار خود داشته باشد. رفتار غربی ها به خصوص آمریکا چاره ای برای ایران، روسیه و چین نگذاشته که یک روابط راهبردی را برای خود تعریف کنند.
من هم اتفاقا معتقدم سیاست خارجی ایران باید سیاست خارجی باز، منعطف و همه جانبه با بلوک شرق و غرب باشد؛ اما سوال من از شما این است که آیا مشکل به رفتار جمهوری اسلامی ایران باز می گردد یا شرایط کنونی ناشی از تصمیمات بلوک غرب است؟ ما که در 40 سال گذشته به خصوص در دولت آقای هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی و دولت حسن روحانی همه تلاش ها را برای رایزنی و مذاکره با غرب و برقراری روابط با آنها از خود نشان دادیم، پاسخش چه بود؟ پس اگر امروز روابط ایران، روسیه و چین به سمت روابط راهبردی می رود، نتیجه رفتارهای غرب است.
به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. ایران با توجه به تجربه تاریخی در جنگ جهانی اول و دوم نباید و نمی تواند دیگر بی طرف باشد. ما باید یک طرف را انتخاب کنیم. دیگر سیاست بی طرفی جواب نمی دهد. ما در جنگ جهانی اول و دوم سیاست بی طرفی را در پیش گرفتیم و هر دو بار هم اشغال شدیم. این بار دیگر نباید آن اشتباه را تکرار کنیم.
اگر آن گونه که گفتید، حوادث پیش برود، به صراحت می گویم که دیگر نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کوچک ترین ارزشی ندارد. به هر حال روسیه و چین باید یک بار ادعای همراهی و حمایت خود از ایران را به اثبات برسانند؛ به ویژه روس ها؛ البته من معتقدم روسیه و چین از ایران حمایت می کنند، نه به خاطر منافع تهران، بلکه به خاطر منافع خود و با هدف موازنه بخشی در برابر آمریکا هم که شده این حمایت از ایران از سوی چین و روسیه بعد از جنگ اوکراین انجام خواهد شد. قبلا گفتم و دوباره اشاره می کنم، این رفتار غرب است که سه کشور ایران، روسیه و چین را به سمت یک روابط ناگزیر استراتژیک می کشاند.
فعال شدن مکانیسم ماشه یک پروسه حقوقی است که باید در کمیسیون مشترک برجام بررسی شود و نهایتا حکمیت به شورای امنیت کشیده شود. این یک بحث حقوقی و کاملا جداگانه است. دوم اینکه به دلیل وقوع جنگ اوکراین شرایطی که الان در جهان شکل گرفته است، حکایت از آن دارد که شورای امنیت به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه، بازگشت قطع نامه ها و تحریم های سازمان ملل علیه ایران و بازکردن یک بحران دیگر، آن هم بحران هسته ای جمهوری اسلامی نیست؛ چون به قول شما همین «جامعه جهانی»، پذیرای بحرانی دیگر در کنار جنگ اوکراین نیست؛ اروپایی ها خود را برای یک زمستان و پاییز بسیار سرد آماده می کنند. تنها کشورهایی هم که می توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، اعضای رسمی حاضر در برجام هستند؛ روسیه و چین که تمایلی به این کار ندارند؛ پس می ماند آلمان، فرانسه و انگلستان که آنها هم به دلیل شرایط کنونی کاری نخواهد کرد که بحران جدی درست شود.
اما همین اروپای درگیر بحران تجاوز پوتین به اوکراین با ساخت سلاح هسته ای از سوی ایران دیگر تعارف را کنار می گذارد؛ کما اینکه شورای حکام هم تعارف را با ایران کنار گذاشت و همین خردادماه قطع نامه ای را علیه جمهوری اسلامی صادر کرد.
صادر شدن قطع نامه از سوی شورای حکام متفاوت از فعال کردن مکانیسم ماشه است.
بله، ولی حتی اگر نهایتا مکانیسم ماشه فعال شود و قطع نامه ها باز گردد، وضعیت از این بدتر نمی شود.
من چنین تصوری ندارم. وضعیت کنونی کشور به نظر اقتصادی و معیشتی متاثر از تحریم ها به جایی رسیده است که ما درد زایمان را تحمل کرده ایم؛ اما فرزندی متولد نشده است. حال با برخی اقدامات، تصمیمات و حساسیت هایی که در طول چهار دهه گذشته درباره فعالیت های هسته ای خود ایجاد کردیم، هزینه های بسیار گزافی به اقتصاد و معیشت تحمیل شده است. امارات متحده عربی در یک پروسه دو ساله بدون کوچک ترین جنجال، حاشیه و دعوای سیاسی، دیپلماتیک، حقوقی و امنیتی توانست با کره ای ها نیروگاه اتمی خود را بسازد که توانش چندین برابر نیروگاه اتمی بوشهر، حتی تا حدود شش برابر می رسد، بدون آنکه تحریمی علیه امارات شکل بگیرد یا بدون ارجاع پرونده به شورای حکام و شورای امنیت. انتقاد به سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران بحث جدایی می طلبد؛ من فقط حرفم این است که وقتی ما به این شرایط رسیده ایم، باید خروجی آن یا احیای برجام، لغو تحریم ها و رسیدن به رفاه باشد یا اینکه سلاح هسته ای بسازیم. این وضعیت پا در هوا توجیه پذیر نیست. اگر معتقدید این حرف من غلط است، دوباره به قول شما در یک دور باطل از سوال و جواب بیفتیم.
---
منبع: روزنامه شرق