هایکو ماس قصد دارد در سفر به بیروت بر حمایت از خواست معترضان برای انجام اصلاحات سیاسی در لبنان تاکید کند. افزایش اعتراض‌ها پس از انفجار مهیبی که بندر و مرکز شهر بیروت را ویران کرد، به کناره‌گیری دولت انجامید.
هایکو ماس، وزیر خارجه دولت فدرال آلمان، روز چهارشنبه ۱۲ اوت (۲۲ مرداد) برای بازدید از محل انفجار مرگبار سه‌شنبه گذشته به بیروت سفر می‌کند.
بر اثر این انفجار بیش از شش هزار نفر مجروح شدند که بخش بزرگی از آنها پس از مداوا در مراکز درمانی مرخص شدند. شمار قربانیان این حادثه دست‌کم ۱۷۱ نفر اعلام شده و با توجه به مفقود بودن ده‌ها نفر دیگر، احتمال افزایش تعداد آنها منتفی نیست.
در حادثه روز سه‌شنبه هفته پیش سکونت‌گاه و محل کار بیش از ۳۰۰ هزار شهروند لبنان ویران شده یا به شدت آسیب دیده است. هزینه بازسازی ویرانه‌های بندر و مرکز شهر بیروت و خسارت وارد شده به اقتصاد لبنان فراتر از ۱۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
روز یک‌شنبه در یک کنفرانس ویدئویی که به ابتکار فرانسه و با همکاری سازمان ملل برگزار شد، نمایندگان ۳۰ کشور و نهاد بین‌المللی شرکت کردند و متعهد شدند ۲۵۰ میلیون یورو به عنوان کمک فوری در اختیار لبنان قرار دهند.
۲۰ میلیون یورو از این کمک‌ها را دولت آلمان تعهد کرده و هایکو ماس در سفر به لبنان درباره این کمک‌ها و ضرورت پیشبرد اصلاحات سیاسی با مسئولان لبنانی، که پس از کناره‌گیری دولت به طور موقت وظایف اجرایی را بر عهده دارند، رایزنی خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری آلمان، میشل عون، رئیس جمهوری لبنان، پس از کناره‌گیری دولت حسان دیاب و اعضای کابینه او باید با بازیگران اصلی صحنه سیاسی کشور و جریان‌های صاحب‌نفوذ برای معرفی نخست‌وزیر آینده وارد مذاکره شود.
پیچیدگی اوضاع سیاسی لبنان و نفوذ گروه‌های مختلف سیاسی، قومی و مذهبی کار معرفی نخست‌وزیر جدید را دشوار کرده است. این دشواری که پیش از این نیز تجربه شده بود، در سایه اعتراض‌های گسترده‌ای که همه کارگزاران حکومتی را به فساد و ناکارآمدی متهم می‌کند، دشوارتر از همیشه به نظر می‌رسد.
ضرورت خاتمه دادن سریع‌تر به خلاء قدرت
بحران شدید اقتصادی که از بیش از یک سال پیش لبنان را تا آستانه ورشکستگی کشانده، شیوع ویروس کرونا و اعتراض‌های دامنه‌دار شهروندان، فشار بر مسئولان برای خاتمه دادن هر چه سریع‌تر به خلاء قدرت را افزایش داده است.
بسیاری از معترضان دولت حسان دیاب که با پشتیبانی گروه حزب‌الله به قدرت رسید، را مسئول وقوع انفجار بندر بیروت می‌دانند. نخست‌وزیر پیشین لبنان شامگاه دوشنبه که کناره‌گیری دولت را به طور رسمی اعلام کرد، علت انفجار در بندر بیروت را "فساد مزمن" در لبنان عنوان کرد.
انفجار در انبار شماره ۱۲ بندر بیروت رخ داد که در آن از حدود شش سال پیش ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم، بدون رعایت تدابیر ایمنی لازم نگهداری می‌شد.
این مسئله که این مواد با قابلیت انفجار بالا چرا در این سال‌ها به محل دیگری منتقل نشدند موضوعی است که تا کنون به درستی مشخص نشده و بازداشت و بازجویی شماری از مقام‌های بندر و گمرک نیز هنوز ابهام‌های این پرونده را روشن نکرده است.
گمانه‌زنی درباره نخست‌وزیر آینده
در رسانه‌های لبنان بحث‌های گوناگونی درباره ضرورت تشکیل یک "دولت وحدت ملی" یا "دولت بی‌طرف" مستقل از احزاب و جریان‌های سیاسی حاکم برای گذار از دوران بحران در جریان است.
یکی از کسانی که نامش به عنوان نخست‌وزیر احتمالی آینده مطرح شده، حقوق‌دان و دیپلمات ۶۶ ساله لبنانی نواف سلام است که در حال حاضر قاضی دیوان بین‌المللی کیفری لاهه است.
به گزارش خبرگزاری آلمان، به‌رغم افزایش شعارهای معترضان علیه حزب‌الله که به وسیله جمهوری اسلامی تامین مالی و تجهیز می‌شود، این گروه و رهبر پرنفوذ آن حسن نصرالله را نمی‌توان به سادگی از ساختار قدرت در لبنان دور کرد.
حزب‌الله دارای یک تشکیلات بزرگ شبه‌نظامی خارج از کنترل است که در نقش دولتی پنهان در داخل دولت رسمی عمل می‌کند و متحد رئیس جمهوری کنونی میشل عون به شمار می‌رود.
بسیاری از معترضان معتقدند، تحول سیاسی در لبنان با وجود طبقه حاکم بی‌کفایت و فاسد ممکن نیست و راه برون‌رفت از بحران کنونی تحولات بنیادین سیاسی و کنار رفتن تمام سیاستمدارانی است که در سال‌های گذشته در کشاندن کشور به وضعیت کنونی مسئولیت دارند.
تاکید مکرون بر ضرورت اصلاحات
امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه که دور روز پس از انفجار بیروت از این شهر دیدن کرد، به صراحت از این خواست معترضان پشتیبانی کرده است. مطابق برخی گزارش‌ها، او همچنین خواستار محدود کردن حزب‌الله و قطع نفوذ این گروه در مراکز مهم تصمیم‌گیری و اجرایی شده است.
انفجار سه‌شنبه گذشته بزرگ‌ترین سیلوی لبنان در نزدیکی بندر بیروت و برخی دیگر از انبارهای کالاهای اساسی را منهدم کرد. سازمان جهانی غذا، وابسته به سازمان ملل، برآورد می‌کند که مایحتاج عمومی موجود در لبنان حداکثر شش هفته نیاز شهروندان را تامین می‌کند.
این سازمان اعلام کرده است که قصد دارد ۵۰ هزار تن آرد گندم به لبنان بفرستد تا تامین نیازمندی‌های مردم دچار مشکل جدی نشود.
بازدید رئیس جمهوری فرانسه از بیروت، دو روز پس از انفجار مهلک چهارم اوت
خبرگزاری فرانسه به نقل از حقوق‌دانی که به نمایندگی از جانب برخی معترضان سخن گفته می‌نویسد، تحول سیاسی در لبنان "یک مبارزه طولانی" است که در یکی دو ماه به سرانجام نخواهد رسید.
این فعال سیاسی با بیان اینکه حرکت‌های اعتراضی در لبنان پس از فروکش کردن بر اثر شیوع ویروس کرونا جانی تازه گرفته، نسبت به تحولات آینده ابراز خوش‌بینی می‌کند.
دشواری تن ندادن به اصلاحات سیاسی
یک کارشناس علوم سیاسی دانشگاه لبنانی-آمریکایی بیروت نیز به خبرگزاری فرانسه می‌گوید، در شرایط کنونی برای سیاستمداران لبنانی "بسیار دشوار" است که مانع اصلاحاتی ساختاری شوند که انجام آن پیش‌شرط کمک نهادهای بین‌المللی تعیین شده است.
او برای تاکید بر این نظر به دیدار اخیر امانوئل مکرون از بیروت و پافشاری او بر ضرورت انجام اصلاحات عمیق در ساختار سیاسی لبنان اشاره کرد.
جنبش اعتراضی شهروندان لبنان در کمتر از ۱۰ ماه دو نخست‌وزیر لبنان را از کرسی قدرت به زیر کشید. آبان سال پیش سعد حریری بر اثر فشار معترضان کنار رفت و اکنون جانشین او نیز مجبور به کناره‌گیری شده است.
دیاب که از ژانویه سال جاری ریاست دولت را برعهده گرفته بود تا برگزاری انتخابات زودهنگام به طور موقت در این سمت باقی می‌ماند. با این همه گفت‌وگوها و رایزنی‌ها برای یافتن جانشینی برای او پیش از انتخابات آغاز شده است.
نواف سلام، گزینه "قابل قبول" ایران؟
به نوشته روزنامه "الاخبار" نواف سلام که پیش‌تر سفیر لبنان در سازمان ملل بوده، شخصیت مورد حمایت فرانسه، آمریکا و عربستان سعودی برای نخست‌وزیری لبنان است که می‌تواند برای جمهوری اسلامی هم گزینه "قابل قبولی" باشد.
پس از کناره‌گیری سعد حریری از نخست‌وزیری، یکی از نام‌های مطرح برای جانشینی او نواف سلام بود. ائتلاف هشت مارس به خصوص گروه حزب‌الله از مخالفان سرسخت نواف سلام بودند و او را گزینه مطلوب واشنگتن می‌خواندند.
ائتلاف هشت مارس سال ۲۰۰۵ به عنوان جبهه‌ای متشکل از حزب‌الله به رهبری حسن نصرالله، حزب امل به رهبری نبیه بری و جنبش میهنی آزاد به رهبری میشل عون تشکیل شد.
این ائتلاف که چند گروه کوچک دیگر در آن عضو هستند، نزدیک به نیمی از کرسی‌های پارلمان لبنان را در اختیار دارد، اما اکثریت قاطع نمایندگان آن متعلق به سه جریان اصلی متشکل از شیعیان و مسیحیان است.
اگر گمانه‌زنی روزنامه الاخبار مبنی بر قابل قبول بودن معرفی نواف سلام برای جمهوری اسلامی درست باشد، می‌توان انتظار داشت که نیروهای حزب‌الله و هم‌پیمانش نیز از نظر تهران تبعیت کنند. با این همه تجربه گذشته نشان می‌دهد که در تحولات لبنان تصمیم‌گیری‌های نهایی همیشه به سادگی قابل پیش‌بینی نیستند.