توما کلودیو، ۲۱ ساله، روز ۶ اکتبر ۱۹۹۰ در منطقه ووانولن در حومه شهر لیون، در حال موتور سواری با ماشین پلیس برخورد کرد و جا به جا کشته شد. به مدت چهار روز شهرلیون در آشوب فرو رفت. مغازه ها غارت شد، ماشین ها به آتش کشیده شد، مدارس تخریب گشت، آتش نشانان مجروح شدند و روزنامه نگاران مورد آزار قرار گرفتند. در آن روزها یکی از نمایندگان مجلس وقت که سمت شهردار را هم به یدک می کشید، یعنی آقای نیکلا سارکوزی (۱) چنین تحلیل کرد: « مسبب این اتفاقات، بیکاری و عدم آموزش جوانان است».
نویسنده Benoît Bréville برگردان مرمر کبير
دو نوجوان به نام های زید بنا و بونا تروره، روز ۲۷ اکتبر ۲۰۰۵، در منطقه کلیشی سو بوا، حومه پاریس، هنگامی که تحت تعقیب پلیس در گیرودار فرار بودند به داخل یک ترانسفورماتور برق پناه بردند و بر اثر برق گرفتگی جان باختند. اعتراضات به این فاجعه از منطقه سِن-سَن-دُنی، در حومه پاریس شروع شد و سریعا به کل کشور گسترش یافت. پس از سه هفته شورش، رئیس جمهور وقت، آقای ژاک شیراک ابراز تاسف کرد که « در برخی از مناطق کشورمشکلات و دشواری های بیش از حد وجود دارد» و فراخوان داد تا با «این سم مهلک برای جامعه، یعنی تبعیض» مبارزه شود. البته او همچنین «مهاجرت غیرقانونی و حواشی ناشی ازآن» و «خانواده هایی که از قبول مسئولیت فرزندانشان خودداری می کنند» را محکوم کرد.
ناهل مرزوک، ۱۷ ساله، روز ۲۷ ژوئن ۲۰۲۳، در منطقه نانتر، حومه پاریس، در حین بازرسی با تیری که مامور پلیس به قفسه سینه اش شلیک کرد، جان سپرد. شورش ها شعله ور شد و در سراسر کشور گسترش یافت. مدت اعتراضات طولانی نبود (پنج روز) اما شدت زیادی داشت : ۲۳۸۷۸ آتش سوزی در خیابانها و مراکز عمومی رخ داد، ۵۸۹۲ وسیله نقلیه به آتش کشیده شد، ۳۴۸۶ نفر دستگیر شدند ، ۱۱۰۵ ساختمان اداری و ۲۶۹ پاسگاه پلیس مورد حمله قرار گرفت و ۲۴۳ مدرسه تخریب شد. آقای لوران واکیه که احتمالا کاندیدای مورد نظر حزب دست راستی جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری آینده می باشد، معتقد است که : «این رویدادها به هیچ وجه بیانگر یک بحران اجتماعی نبوده، بلکه نشانگر ”از هم پاشیدن رابطه دولت و ملت“ است»(۲). هرکسی هم که ادعای خلاف این داشته باشد، بلافاصله متهم به توجیه خشونت و دامن زدن به فرهنگ بهانه جویی گشته، حتی به عنوان «خرابکار» و «خطری برای جمهوری» می تواند مواخذه شود (۳).
شورش‌های شهری مکرر و واکنش‌هایی که برمی‌انگیزد منعکس‌کننده تحول چشم‌انداز سیاسی فرانسه می باشد که کیش امنیت طلبی و تمرکز بر هویت فرانسوی به سرعت فضای آنرا دربرمی گیرد. اگر در گذشته، ریشه های اجتماعی این جنبشها، دست کم مطرح می شد، امروز علل اجتماعی به حاشیه رانده می شود . آنزمان، هنگامی که دولتها با چنین رویدادهایی مواجه می شدند، رفع نابرابری های متعدد در حومه شهرها برای کاهش تبعیضات در این مناطق، را به مثابه راه حل عنوان می کردند. البته به واقع هنگامی که آبها از آسیاب می افتاد و شورش فروکش می کرد، معمولا کوه موش می زایید و برخی خرده تصمیمات غیر زیربنایی اتخاذ می شد - ایجاد چند شغل در این مناطق با یارانه دولتی، کمک به انجمن‌ها، وام‌هایی برای نوسازی ساختمان‌ها... . این راهکارهای غیر اساسی که از دهه ۱۹۸۰ به بعد، شاهد دهها مورد آن بوده ایم ، هیچ معضلی را حل نکرد، نه بیکاری و نه تبعیضات و صد البته نتوانست تنش‌های بین جوانان ، مردم و پلیس را کاهش دهد. برعکس، سیاهه ای از این گونه تصمیمات تهیه شد تا گفته شود، دولت قبلاً کارهای زیادی برای حومه شهرها انجام داده و زمان آن رسیده است که دوباره روی «مشکلات واقعی» تمرکز کند: مهاجرت، اسلام، سهل انگاری پدر و مادرها، دستگاه قضایی ناکارا، بازی های ویدئویی، شبکه های اجتماعی. ... گفتمانی دستوری برای ایجاد شکاف مصنوعی بین حومه های شهری و مناطق روستایی، یعنی مناطق محرومی که در آن طبقات مردمی زندگی می کنند.
JPEG - 128.1 kb
۱ ـ مصاحبه با مردم در منطقه لیون در سال ۲۰۱۰ در رابطه با شورش ۱۹۹۰ Entretien avec Valeurs Actuelles, cité dans « Vingt ans après les émeutes, hommage à Thomas Claudio », Lyon Capitale, 7 octobre 2010
۲ ـ روزنامه فیگارو ، پاریس، ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۳
۳ ـ عبارت بکار رفته از سوی ریئس حزب دست راستی جمهوری خواهان آقای اریک سیوتی، در رابطه با جان لوک ملانشون از جناح چپ، گروه نافرمانها
Benoît Bréville عضو هیئت تحریریه لوموند دیپلماتیک