لوموند: لبنان و اسرائیل، آتش در مرزهای دریائی

نویسنده DOHA SHAMS برگردان شروين احمدي 

رهبران لبنان سرانجام موضع واحدی را حداقل علنا در مورد تعیین مرزهای دریایی با اسرائیل اعلام کردند. آنها دیگر بر اینکه این مرزبندی از خط نظامی موسوم به «خط ۲۹» عبور کند، اصرار ندارند، درخواستی که منجر به توقف مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل شده بود. اما اکنون از واگذاری مناطق وسیعی از سرزمین دریایی لبنان، که توسط «خط ۲۳» مشخص می شود، خودداری می‌کنند.

موضع رسمی ریاست جمهوری لبنان - که توسط همه طرف ها در این پرونده ، علاوه بر اختیاراتی که در قانون اساسی پیش بینی شده، به او اعطا شده است - « مطالبه خط ۲۳ و کل میدان قانا در عوض انصراف از ادعای کل میدان کاریش است». اعلام این امر همزمان با دعوت از عاموس هوخشتاین، مذاکره کننده آمریکایی بین تل آویو و بیروت، برای از سرگیری ماموریت خود بود که در اواسط ژوئن انجام شد. او به دنبال این دعوت به بیروت رفت و میشل عون ، رئیس جمهور به طور شفاهی موضع لبنان را برای وی تکرار کرد. هوخشتاین آن را از طریق ویدئو کنفرانس به تیم مذاکره کننده اسرائیل مخابره کرد. متعاقبا، وزارت امور خارجه آمریکا با صدور بیانیه ای تایید کرد که این مذاکرات «سازنده» بوده و منجر به «کاهش اختلافات بین دو طرف» شده است. این بیانیه همچنین بر تمایل ایالات متحده برای ادامه همکاری با طرف های مربوطه در روزها و هفته های آینده تاکید کرد.

یک کشتی سوال برانگیز

اما چه شد که لبنان خط ۲۹ را حتی در چارچوب مذاکرات کنار گذاشت ؟ چه عناصر جدیدی باعث شد دو طرف مذاکرات را تحت نظارت آمریکا از سر بگیرند ؟ و چگونه رهبران لبنان پس از سال ها اختلاف نظر در مورد این پرونده به یک موضع واحد رسیدند ؟

پاسخ در سه کلمه نهفته است: انرژی، گاز و حزب الله. در واقع، در ۳ ژوئن ۲۰۲۲، لبنانی ها با اعلام ورود یک کشتی متعلق به شرکت تولید گاز طبیعی مایع Energean از خواب بیدار شدند. این کشتی در نزدیکی میدان مورد مناقشه «کاریش» بین لبنان و اسرائیل مستقر شد و ماموریت استخراج خود را آغاز کرد.

این خبر برای مسئولین لبنان حالت یک صاعقه را داشت حتی اگر چنین رفتاری از سوی اسرائیل غیرمنتظره نبود. رقابت های جهانی برای دستیابی به منابع جدید انرژی به منظور جایگزینی گاز روسیه از یک سو و بحران اقتصادی، و فروپاشی اجتماعی لبنان و چند دستگی رهبران آن از سوی دیگر، این امر را قبل پیش بینی می کرد. ضمنا این فرصتی شد تا نبض حزب الله گرفته شود، بازیگری که تا آن زمان روی این موضوع که باری حاکمیتی دارد موضعی غیرقبال ارزیابی داشت. حزب الله از ابتدا در این باره نوعی بی طرفی داشته است و بارها و بارها تکرار کرده بود که با توجه به بحثی که در لبنان بین انتخاب خط ۲۹ و خط ۲۳ درگرفته، در نهایت از دولت لبنان در تصمیمات خود حمایت خواهد کرد.

با این حال، ورود کشتی Energean می توانست عامل تحریکی باشد که حزب الله را مجبور به شکستن سکوت خود کند. اندکی پس از آن، اطلاعات ضد و نقیضی در مورد فعالیت این کشتی (که در ابتدا به عنوان یک شرکت یونانی معرفی شد) و موقعیت آن در نزدیکی خط ۲۹ منتشر شد: آیا حفاری در منطقه مورد مناقشه، یعنی خطی که از وسط کاریش می گذرد، آغاز شده است ؟ آیا برعکس، از این منطقه دور است؟ آیا باید از این امر نگران شد ؟ برای روشن شدن موضوع ، میشل عون کارشناسان ارتش را احضار کرد. آنها به او اطمینان دادند که کشتی در نزدیکی خط ۲۹ لنگر انداخته است، اما بدون عبور از آن. طولی نکشید که خود اسرائیل اعلام کرد که این کشتی حفاری در فاصله زیادی از خط ۲۹ قرار گرفته است و از آن فراتر نخواهد رفت، اگرچه منکر انجام کار حفاری در میدان کاریش نشد.

گویی از روی سحر و جادو، این واقعیت جدید اندکی پس از پایان انتخابات قانونگذاری رخ داده است. انتخاباتی که منجر به حفظ نیروهای سنتی، اما با نمایندگی پارلمانی ضعیف تر شد. نیروهای سیاسی لبنان در مقابل این واقعیت جدید برای دعوت از عاموس هوخشتاین برای سرگیری مذاکرات لبنان و اسرائیل به توافق رسیدند. این مذاکرات در ۲ مارس ۲۰۲۲ پس از رد پیشنهاد آمریکا برای ایجاد مسیر زیگزاگی حول خط ۲۳ که بیروت را از بیشتر ثروت دریایی خود به نفع اسرائیل محروم می کرد، متوقف شده بود. در پاسخ به این پیشنهاد مغرضانه به نفع اسرائیل، سرزمین سدر خواستار گنجاندن خط ۲۹ در مرزهای خود شد که خشم اسرائیل را برانگیخت و آن را بر آن داشت تا سرزمینی را درخواست کند که از خط ۳۱۰ شروع می‌شود . درخواستی غیرواقعی که نشان دهنده واکنشی خشمگینانه بود، زیرا این خط از ساحل شهر صیدا شروع می شود، یعنی درست در وسط سواحل لبنان که توسط قوانین بین المللی به رسمیت شناخته شده است.

لبنان همچنین در اواسط ژوئن به سازمان ملل نامه نوشت و تأکید کرد که «درگیری همچنان ادامه دارد و مذاکرات متوقف شده است، بنابراین هیچ یک از طرفین حق شروع حفاری و استخراج در مناطق مورد مناقشه در جنوب خط ۲۳ تا آخرین نقطه نفوذ را ندارد. » و اینکه « اقدام اسرائیل در این میدان ممکن است به تقابل منجر شود».

حزب الله سکوت خود را می شکند

در این میان، حزب الله تصمیم گرفت سکوت را بشکند و در ۹ ژوئن ۲۰۲۲ از طریق دبیرکل خود حسن نصرالله اعلام کرد که حفظ حقوق لبنان و ثروت دریایی آن « به اندازه آزادی سرزمین های ما مهم است» و به « دشمن و همدستان خارجی در مورد خطرات نقض حقوق لبنان یا حمله به آن» هشدار داد. وی همچنین استخراج نفت از میدان مورد مناقشه «کاریش» را با توجه به اینکه این میدان یک «میدان مشترک» بین لبنان و اسرائیل است ، یک «تجاوز» خواند. نصرالله تاکید کرد: «نیروهای مقاومت در مقابل تلاش برای غارت ثروت ملی بی تفاوت نخواهد ماند و همه گزینه‌ها ممکن است». او در نهایت به صاحبان کشتی و مدیریت شرکت انرژی اخطار داد و آنها را «شریک تهاجم» خواند و به وضوح از آنها خواست تا خود را کنار بکشند.

نصرالله در همان سخنرانی تلویزیونی «ممنوعیت ضمنی بین‌المللی و آمریکایی تحمیل شده بر لبنان برای استخراج نفت و گاز خویش، حتی در مناطقی که منحصراً در حوزه اقتصادی آن قرار دارند» را محکوم کرد. با این کار، دبیر کل حزب الله به میشل عون پیوست که به فشار وارده بر شرکتی اشاره کرده بود تا از راه اندازی حفاری در مناطق انحصاری لبنان جلوگیری کند. نامی از آن شرکت برده نشد اما شرکت فرانسوی توتال بود که اجازه حفاری دریافت کرده بود. بنابراین اجازه دادن به اسرائیل برای انجام حفاری با به رسمیت شناختن حقوق لبنان برای انجام همین کار پیوند خورده بود.

اندکی پس از سخنرانی نصرالله، وزارت خارجه یونان کاردار سفارت لبنان در آتن را احضار کرد. بر اساس بیانیه عبدالله بو حبیب، وزیر امور خارجه لبنان، به وی اطمینان داده شد که «کشتی حفاری متعلق به یونان نیست». پس از بررسی، مشخص شد که کشتی متعلق به Energean در بریتانیا ثبت شده است. این شرکت قبل از اینکه اسرائیل بخشی از سرمایه آن را بدست آورد در آستانه ورشکستگی قرار داشت و مدیر عامل آن متیو راگاس یونانی-اسرائیلی است.

عاموس هوخشتاین که به درخواست لبنان سرگیری دیپلماسی شاتل بین بیروت و تل آویو را از سرگرفته بود(۱) ، از عون در مورد جدی بودن تهدیدهای نصرالله در مورد کشتی حفاری سوال کرد. بر اساس اظهارات منابع آگاه در Orient XXI، مذاکره کننده آمریکایی به رئیس جمهور لبنان اطلاع داد که اگر درگیری ای در نتیجه حمله حزب الله به کشتی انگلیسی رخ دهد، اینکار «جنگ علیه اروپایی ها» تلقی می شود. به این ترتیب هوخشتاین طرف هایی که از گاز استخراج شده از میدان کاریش منتفع خواهند شد، را مشخص کرد.

خسارات جانبی بحران اوکراین

بیانیه هوخشتاین زمانی معنی کامل خود را یافت که در پایان ژوئن ۲۰۲۲، منابعی از نیروی موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفل)(۲) فاش کردند که کشتی های جنگی ایالات متحده به خارج از میدان مورد مناقشه وارد شده اند و اقداماتی برای حفاظت از سکوی حفاری شناور انجام شده است. منابع امنیتی لبنان این اطلاعات را تایید کردند و افزودند که «اسکادرانی از هواپیماهای جاسوسی انگلیس و ناتو کل منطقه دریایی را که با مرز لبنان تماس دارد تحت نظر داشته اند».

در پی اظهارات وزارت خارجه آمریکا، تماسی بین هوخشتاین و الیاس بوصعب، معاون رئیس پارلمان لبنان و مسئول ارتباط با آمریکایی ها در این پرونده صورت گرفت. بوصعب اظهارات آمریکا را مثبت توصیف کرد و اظهار امیدواری نمود که این اظهارات به بازگشت به مذاکرات غیرمستقیم بین لبنان و اسرائیل منجر شود.

به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار، نزدیک به حزب‌الله، «مقامات رسمی لبنان به توصیه‌های غیرمستقیم اروپایی‌های از جمله آلمان، بریتانیا و فرانسه برای پرهیز از تشدید تنش گوش داده اند»، زیرا «اسرائیل در حال استخراج انرژی برای جبران کمبود گاز روسیه است. بنابراین تل آویو تحت حمایت بین المللی و آمریکایی قرار دارد و تهدیدهای حزب الله راه به جایی نمی برد»(۳). .

اما روز شنبه ۲ ژوئیه ۲۰۲۲، اسرائیل اعلام کرد که سه پهپاد پرتاب شده توسط حزب الله را بر فراز میدان مورد مناقشه «کاریش» رهگیری کرده است. میدانی که در آن عملیات حفاری آغاز شده و اکنون به نظر می رسد تحت حفاظت اروپایی-آمریکایی است.

در بیانیه ای، حزب الله فرستادن پهپادهای «غیر مسلح» برای شناسایی را تأیید کرد: «ماموریت با موفقیت انجام شد و اطلاعات ارسال شد». اقدامی که موید هشدارهای حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله است که اعلام کرده بود می‌خواهد «پیش از پایان مذاکرات،مانع دشمن در استخراج فعال نفت و گاز از میدان کاریش شود» و مذاکرات باید به پذیرش ماده ای بیانجامد که به « شرکت‌های بین‌المللی اجازه ‌دهد در تمام حوزه های نفت و گاز لبنان تا مرز سوریه کار کنند». این عملیات باعث خشم آمریکایی ها شد که از طریق سفارت خود در بیروت اعلام کردند که این دخالت حزب الله می تواند مذاکرات را تهدید کند. بنابراین، واشنگتن خواستار محکوم کردن این عملیات بطور رسمی از سوی لبنان شد و در ۴ ژوئیه ۲۰۲۲ به آن دست یافت . نجیب میقاتی، نخست وزیر ، بیانیه ای صادر کرد که در آن اظهار داشت « هر اقدامی که توسط دولت لبنان انجام نشود غیرقابل قبول است» و به مذاکرات در حال انجام با هوخشتاین اشاره کرد که «به مرحله پیشرفته رسیده است». واکنشی که ظاهراً باعث آزردگی میشل عون ، رئیس جمهوری، شد.

اسرائیل بنوبه خود، از طریق وزیر دفاع خود هشدار داده است که ارسال هواپیماهای بدون سرنشین خطر «تضعیف مذاکرات و توافق در حال ظهور» را به همراه دارد. توافقی که روزنامه الاخبار آن را «مخالف با منافع لبنان» توصیف کرد، با توجه به اینکه «سازمان های بین المللی با سوء استفاده از وضعیت شکنندگی کشور در صدد تحمیل آن هستند».

قابل توجه آنکه در این میان، به گفته وب سایت روزنامه اقتصادی Globes، مدیر عامل شرکت Energean، مالک حقوق استخراج میدان مورد مناقشه کاریش با لبنان، ۲.8 درصد از ۱۱.3 درصد سهام خود را به شرکت های مالی اسرائیلی فروخته است. شرکت Energean که برنده قراردادهای اکتشاف نفت و گاز در یونان، قبرس و مصر شده است، همچنین دارای یک شرکت خواهر به نام Energean Israel است. اعتقاد بر این است که دلیل این فروش سهام شرکت های مالی اسرائیلی، تمایل شرکت مادر برای تبدیل شدن به یک شرکت تماما اسرائیلی در آینده است، زیرا این امر به آن امکان دسترسی به امتیازات بیشتری در آستانه اعلام دور چهارم مجوزهای استخراج توسط تل آویو را می دهد. این معامله همچنین شرکت را از بار مالیاتی تحمیل شده بر شرکت های خارجی فعال در اسرائیل رها می کند.

۱- دیپلماسی شاتل روشی دیپلماتیک است که مذاکره مستقیم بین دو طرف با بازدیدهایی که یک طرف ثالث بین آنها انجام می دهد جایگزین می شود.

۲- یونیفل در مارس ۱۹۷۸ توسط شورای امنیت برای خروج نیروهای اسرائیلی از جنوب لبنان، بازگرداندن صلح و امنیت بین المللی و کمک به دولت لبنان در بازگرداندن اقتدار خود در منطقه تأسیس شد.

۳- Al-Akhbar, 30 juin 2022.