لوموند: سیاست در سرشت مارادونا

دیگو مارادونای آرژانتینی چهره سرشناس فوتبال جهانی ، موضوع فیلم مستند جدیدی از فیلمبردار انگلیسی آصف کاپادیا است. فیلمی که روز ١٩ مه در جشنواره فیلم کن به نمایش در می آید. این بازیکن سابق ، که ماجراهای زندگیش در خارج از زمین بازی بر سر زبانهاست ، دارای نظرات سیاسی چپ جا افتاده می باشد که هرگز ولو به قیمت خطر... عدم محبوبیت آن را پنهان نکرده است. نگاهی به سی سال تعهد.

دیگو آرماندو مارادونا ، اعجوبه سابق فوتبال ، مربی فعلی تیم Dorados de Sinaloa مکزیک ، اخیراً توسط فدراسیون فوتبال مکزیک به دلیل نقض آیین نامه اخلاقی هیئت ورزشی در چارچوب «بی طرفی سیاسی و مذهبی» توبیخ شد و مورد پیگرد قرار گرفت. « مورد تخلف» او ؟ در تاریخ ٣١ مارس ، در جریان کنفرانس مطبوعاتی ای که پس از پیروزی Dorados برگزار شد ، وی طی سخنرانی اش «این پیروزی را به نیکولاس مادورو [رئیس جمهور ونزوئلا] و همه ونزوئلایی هایی که رنج می برند تقدیم کرد». او از این فرصت استفاده و آقای دونالد ترامپ ، مسئول بروز بحران در كاراكاس ، را متهم كرد: « قلدر های جهان یانکی ها هستند ، همانهایی که فکر می کنند با قدرتمندترین بمبهایشان می توانند ما را با خاک یکسان کنند. اما نه ، حریف ما نیستند. رئیس جمهور زورگوی آنها نمی تواند ما را به زانو در آورد» (١).

البته این اولین بار نبود که «بچه طلایی» (pibe de oro) - لقب مارادونا که از بچگی در زمین های خاکی محله های زاغه نشینی نبوغ فوتبالش را نشان داده بود ـ از مادورو حمایت می کرد، در ابتدای سال هم در شبکه های اجتماعی پیام حمایت از رئیس دولت ونزوئلا در مقابل خوان گوایدو که خود را با کمک واشنگتن «رئیس جمهور موقت» می نامید، انتشار داده بود: «علی رغم تمهیدات خائنان و امپریالیسم که می خواهند بر ونزوئلا حکومت کنند ، مردم ، نیکولاس مادورو را دوباره به عنوان رئیس جمهور انتخاب کردند. هوگو چاوز راه را به ما نشان داد و آن راه نیکولاس مادورو است.... همانطور که آنها نتوانستند فیدل [کاسترو] و هوگو چاوز را زمین بزنند او را هم نمی توانند از میدان به در کنند. ونزوئلا پیروز خواهد شد! » در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ونزوئلا در ماه مه ٢٠١٨ ، شماره ١٠ سابق آرژانتین خودش به میدان آمد و شخصاً در آخرین جلسه انتخاباتی مادورو در کاراکاس خود را به عنوان «سرباز» او در تریبون معرفی کرد. در ماه اوت سال ٢٠١٧ ، هنگامی که ونزوئلا در گیر خشونتی جدی بود نیز ، او حمایت خود را اعلام کردو گفت «تا زمان مرگ » چاویست می ماند.

دیگو مارادونا هرگز به دنبال پنهان کردن همدردی خود با چاویسم و همچنین سوسیالیسم آمریکای لاتین نبود. او چندین بار در کنار هوگو چاوز فقید ، بنیانگذار «انقلاب بولیواری» ونزوئلا قرار گرفت. به ویژه در «اجلاس توده ها» که در ماه نوامبر ٢٠٠٥ در شهر مار دل پلاتا (آرژانتین) برگزار شد. این تجمع آلترموندیالیست در حاشیه چهارمین اجلاس سران قاره آمریکا برگزار شد که دو «دشمن» یعنی جورج دبلیو بوش و هوگو چاوز را گرد هم آورد. پس از گذراندن یک شب در «قطار آلبا» (٢) همراه با اوو مورالس (رئیس جمهور آینده بولیوی) و بسیاری از فعالان مخالف پروژه منطقه آزاد تجاری مورد نظر واشنگتن ، قبل رسیدن به بوئنس آیرس مارادونا با قدرت علیه رئیس جمهور آمریکا گفت: «من به عنوان یک آرژانتینی افتخار می کنم که در این قطارسوار شدم و می توانم این زباله های انسانی که بوش نماینده آنها ست را افشا کنم. من می خواهم همه آرژانتینی ها درک کنند که ما برای کرامت و عزت مردم می جنگیم (٣)» . چاوز، رهبر ونزوئلا در سخنرانی خود روز ٤ نوامبر ٢٠٠٥ در ورزشگاه مار دل پلاتا یک صدا با جمعیت او را چنین به صحنه دعوت کرد : «زنده باد مارادونا ، زنده باد مردم!» . به مناسبت فوت چاوز در سال ٢٠١٣ ، مارادونا خواستار «ادامه میراث» El Comandante و «ادامه مبارزه» شد. چرا که به نظر او چاوز« باعث تغییر طرز تفکر مردم آمریکای لاتینی شد که تمام زندگی خود را زیر استیلای ایالات متحده گذررانده بودند.» (٤)

قبل از نیکلاس مادورو ، هوگو چاوز و اوو مورالس ، او در کنار فیدل کاسترو حضور داشت. در سال ١٩٨٧ ، در اوج شهرت اش در باشگاه ناپل و آلبی سلسته (قهرمان ایتالیا با تیم ناپلی و برنده جام جهانی همراه با تیم ملی خود در سال قبل) قهرمان آرژانتینی به کوبا سفر کرد و در آنجا با رهبر سوسیالیست دیدار نمود. او با کاسترو که اعتماد به نفس او را تحسین می کرد رابطه ای مبتنی براعتماد متقابل برقرار نمود - او به فیلمساز امیر کوستوریکا که فیلمی در مورد زندگی اش ساخته گفت : «ما پنج ساعت را صرف بحث در مورد «چه» [ارنستو چه گوارا] ، آرژانتین و کوبا کردیم ... او تنها رهبر سیاسی ای است، که هیچ کس هرگز نمی تواند او را دزد بنامد ، حتی اگر آمریکا از زدن این انگ نیز ابا نداشته باشد (...) او انقلابی است. سیاستمداران با پول به قدرت می رسند ، او با اسلحه قدرت را به دست آورد». این دوستی «انقلابی» منجر به سفرهای مکرر وی به جزیره کوبا، به ویژه برای درمان اعتیاد وی به کوکائین گردید. در سال ٢٠١٦ قهرمان زمین فوتبال در مراسم تشییع جنازه کاسترو ، « عظیم ترین رهبر»( líder máximo ) در هاوانا حضور داشت و در غم از دست دادن «پدر دوم» اش عزاداری کرد.

قهرمان سابق جهان از موضع گیری در مورد درگیری اسرائیل و فلسطین نیز ابایی ندارد. در تابستان ٢٠١٨ , به مناسبت فینال جام جهانی روسیه، مارادونا با رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین ،با آقای محمود عباس ملاقات کرد و گفت: «من در قلبم یک فلسطینی هستم». در سال ٢٠١٢ ، وی با اشاره به مبارزه فلسطینیان علیه اشغال اسرائیل ، گفت : «من به آنها احترام می گذارم و آنها را می فهمم». در ماهها ی ژوئیه ـ اوت ٢٠١٤ هنگام طغیان آتش در غزه طی جنگی که تل آویو بر علیه این سرزمین آغاز کرد (با بیش از ٢٢٠٠ کشته ، از جمله ٧٥در صد از غیرنظامیان) ، وی از جمله صداهایی بود که این قتل عام را نکوهش کرد: «آنچه اسرائیل بر سر فلسطینی ها می آورد شرم آور است» (٥).

اتخاذ این مواضع در دنیای فوتبال ، جایی که بیشتر ورزشکاران از ابراز تمایلات سیاسی خویش با وسواس خود داری می کنند حکم انفجار بمب را دارد، البته به استثنای چند موضع گیری اخیر برخی فوتبالیستهای مشهور برزیلی چون - نیمار ، رونالدینیو ، ریوالدو ، کافو و ... - که در آخرین انتخابات ریاست جمهوری به طور علنی از کاندیدای راست افراطی ژایر بولسونارو (٦) که روز ٢٨ اکتبر ٢٠١٨ در انتخابات پیروز شد، حمایت کردند . مارادونا البته در کنار رئیس جمهور سابق سوسیالیست لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا ، «لولا»، بود که پس از یک محاکمه جنجالی زندانی و به جرم «فساد» از حضور در انتخابات ریاست جمهوری ٢٠١٨ منع شده بود ، مارادونا او را مورد حمایت بی خدشه قرار داد: «آنها ریاست جمهوری را از لولا دزدیدند ! » (٧).

بنا بود روز یکشنبه١٩ مه ٢٠١٩ ، دیگو مارادونا برای نمایش یک فیلم مستند در باره سالهای ناپلی اش (٨) به جشنواره فیلم کن برود (٨) ، اما به دلایل مشکلات جسمی مجبور شد در آخرین لحظه بازدید خود را لغو کند. بدون شک حضور او به دلیل محبوبیتی که همچنان در میان مردم حفظ کرده است جمعیت زیادی را جلب می کرد. در زمانی که رسانه ها و بخش زیادی از طبقه سیاسی حاکم مترسک «پوپولیسم چپ» را مطرح می کنند خیلی ها نگران ابراز نظر های جنجالی او و«لغزشهای ایدئولوژیکی» قهرمان زمین فوتبال بودند ، سخنانش لزوماً نمی توانست مناسب نخل های طلای کاخ جشنواره کن باشد.

١- Diego Maradona podría ser sancionado por dedicarle una victoria a Maduro y criticar a Trump », TN, 3 avril 2019. Lire aussi Julia Buxton, « Où va l’opposition au Venezuela ? », Le Monde diplomatique, avril 2019.

٢- به نام اتحاد بولیواری برای امریکا ، نهادی است که در سال ٢٠٠٤ توسط کوبا و ونزوئلا برپا شد و بولیوی هم به آن پیوست

٣- فیلم مستند امیر کاستاریکا در باره مارادونا ساخته ٢٠٠٨

٤-

« Venezuela : Maradona se recueille sur la tombe de Chavez avant la présidentielle », AFP, 13 avril 2013

٥-

« Dans mon cœur, je suis palestinien, a déclaré le footballeur Maradona à Abbas », The Times of Israël, 16 juillet 2018

٦-

Sur Jair Bolsonaro, lire notamment Renaud Lambert et Pierre Rimbert, « Davos applaudit un fasciste », Manière de voir, n° 164, « Tous populistes ! », avril-mai 2019

٧-

« Lula, la balle au prisonnier », Libération, 20 juin 2018

٨-

Diego Maradona, d’Asif Kapadia, sortie nationale en salles le 31 juillet 2019