دو چالش مهم اقتصادی بر سر راه واکسن ضد کرونای شرکت "فایزر"

این شماره برنامه دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا به چالش های اقتصادی بر سر راه واکسن ضد کرونای شرکت فایزر اختصاص دارد.

با انتشار خبر واکسن"فایزر" و شرکت آلمانی "بیونتک"، بورس‌های جهانی با افزایش کم سابقه ای روبرو شدند. افزون بر اوج گیری  سهام شرکت فایزر در بورس وال استریت،  سهام شرکت های مسافربری هوایی و بخش های توریستی و  به طور کلی همه بنگاه های اقتصادی که بیشترین لطمه را از همه گیری کرونا دیده اند، با افزایش قابل توجهی روبرو شدند.

 بیشتر محافل علمی و تحقیقی پزشکی در مورد جدی بودن این واکسن نظر مثبتی دارند و  آن را سرآغازی برای مبارزه مؤثر با ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹می دانند. هر چند هنوز پرسش ها و ابهاماتی در مورد میزان تاثیر نهایی  این واکسن  و همچنین مدت تاثیر آن در مقابل ویروس وجود دارد، ولی دو موضوع اقتصادی از همه اکنون ذهن کارشناسان و دست اندرکاران در این زمینه را بخود مشغول کرده است. با توجه به تولید دوز پیش بینی شده از سوی "فایزر" که در سال ۲۰۲۱ در حدود یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون دوز است و آمریکا و اروپا و دیگر کشورهای پیشرفته و ثروتمند جهان اکثریت دوزهای واکسنی که قرار است فایزر تولید کند را ازهم اکنون پیش خرید کرده اند، این پرسش مطرح می شود که  آیا سایر کشورهای جهان، خصوصاً کشورهای فقیر جهان  چه باید بکنند؟ آیا آنها سهمی از این نوآوری نخواهند داشت و باید صبر پیشه کرده تا پس از کشورهای ثروتمند، نوبت به آنها برسد و یا به واکسن های احتمالی دیگر در آینده چشم بدوزند. به هر حال این موضوع می تواند بحث بر سر فقدان عدالت اقتصادی و اجتماعی در عرصه جهانی بین  کشورهای ثروتمند و  فقیر را خصوصاً در زمینه بهداشت داغ کند.

در همین رابطه در همایش پاریس برای صلح جهانی که روز پنجشنبه برگزار شد، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه طی سخنانی به ابتکار ACT A  اشاره کرد و گفت: «با رها کردن بخشی از بشریت نمی توانیم در مقابله با ویروس(کرونا) پیروز شویم.»

یاد آور می شویم که ابتکار *ACT A به معنی شتاب  دادن به همکاری پیشگامانه جهانی برای توسعه، تولید و دسترسی عادلانه به آزمایشات، درمان ها و واکسن های کووید-۱۹ است. کوتاه سخن اینکه این ابتکار همبستگی و چند جانبه گرایی را برای همه کشورها و مردم جهان از غنی و فقیر تجویز می کند.

در همین حال تدروس ادهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت در این همایش از کمبود اعتبار برای مبارزه مؤثر با بیماری کووید-۱۹ گلایه کرد و از کشورهای جهان خواست رفتارهای خودخواهانه را رها کرده و برای مبارزه با این بیماری به همبستگی جهانی" آری" بگویند:

«مکانیزم  ACTA تنها در صورتی می تواند از  رؤیا به واقعیت تبدیل شود که برای اجرای آن تأمین اعتبار مالی  کافی وجود داشته باشد.  اعتبار در اختیار این ابتکار اکنون 28.5 میلیارد دلار است و برای حفظ آهنگ حرکت اولیه  ما به صورت فوری  به چهار و نیم میلیارد دلار نیاز داریم. در مرحله بعدی، ما باید دسترسی عادلانه همه مردم جهان را به واکسن ها ، معالجه ها و آزمایشات تضمین کنیم. ما باید پیشرفت ها در این زمینه را به صورت دارایی مشترک جهانی ببینیم و نه به عنوان کالاهای خصوصی، نگرشی که موجب کنار گذاشتن بخش مهمی از مردم است. پایان دادن به همه گیری کرونا یک چالش بزرگ علمی و مالی است، همچنین همکاری در این باره برای جوامع ما یک آزمایش است. اکنون زمان آن فرا رسیده است که کشورهای جهان باید منافع خودخواهانه را کنار گذاشته و به همبستگی "آری" بگویند.»

گفتی است که شرکت آمریکایی "فایزر" از جمله شرکت های دارویی جهان است که از کمک های دولتی و بین المللی برای تولید این واکسن استفاده نکرده است. هزینه های تحقیق و توسعه این شرکت با سرمایه گذاری خود این شرکت انجام گرفته است. این موضوع می تواند دو مشکل عمده را ایجاد کند. نخست اینکه قیمت واکسن تولیدی را شرکت "فایز" تعیین می کند و تا زمانی که شرکت های دیگر نهایی شدن تولید واکسن را اعلام نکرده اند، واکسن فایزر جنبه انحصاری دارد و قطعاً قیمت آن بالا خواهد بود و حاشیه چانه زنی کشورها برای پائین آوردن قیمت بسیار محدود خواهد بود. برخی از کارشناسان پیش بینی می کنند که قیمت هر دوز واکسن فایزر دست کم ۵۰ تا ۶۰ دلار باشد. دوم اینکه هر چند کشورهای ثروتمند جهان قادر خواهند بود این قیمت های بالا را پرداخت کنند، کشورهای با در آمد کمتر و فقیر جهان، خصوصاً با جمعیت گسترده خود قادر به پرداخت واکسن "فایزر" به این قیمت نخواهند بود. فقط یک لحظه تصور کند که کشور هند بخواهد یک میلیارد واکسن برای پانصد میلیون نفر از مردم خود سفارش دهد( دو واکسن   برای هر فرد ضرورت دارد) باید رقمی در حدود ۶۰ میلیارد دلار پرداخت کند. تازه هند یک کشور نوخاسته صنعتی است و اقتصاد آن طی دو دوهه گذشته رشد چشم گیری داشته است. در چنین شرایطی، حساب کشورهای فقیر قاره آفریقا از همین حالا معلوم است. آنها که برای دستیابی به داروهای معمولی با مشکل روبر هستند،  نمی توانند مردم خود را در برابر کرونا واکسینه کنند.

افزون بر موضوع عدالت اقتصادی واکسن ضد کرونا "فایزر" یک مشکل دیگر نیز دارد. در تولید واکسن "فایزر" از فناوری موسوم به "ام آر ان اِی" استفاده شده که شامل تزریق بخشی از مختصات ژنتیک ویروس در بدن انسان است که شاخک‌های پروتئینی ویروس کرونا را تکثیر کرده است و در نتیجه نظام ایمنی بدن را تحریک می‌کند. اما این گونه واکسن بسیار بی‌ثبات است و باید در دمای منفی زیر ۸۰ درجه سانتیگراد نگاه‌داشته شود. این امر نگهداری و نقل و انتقال آنرا دشوار و پرهزینه می‌کند.

 ظرفیت سازندگان دستگاه های ایجاد سرما هم اکنون در جهان بسیار محدود است و به چند کشور پیشرفته صنعتی جهان مانند ژاپن، کره جنوبی و آمریکا و نوخاسته جهان مانند هند  محدود می‌شود. با اعلام خبر واکسن "فایزر" سهام این شرکت ها در بورس به نحوی انفجاری رشد کرده است.

-----

منبع: رادیو فرانسه