با اعلام آمریکا مبنی بر فعال شدن مکانیسم ماشه ارزش پول ملی ایران در برابر دلار به نسبت روز قبل دو و نیم درصد سقوط کرد. همزمان با رکورد تاریخی بهای دلار، بازار بورس اوراق بهادار تهران هم حدود سه درصد سقوط کرد.
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، همان‌گونه که انتظار می‌رفت بامداد یکشنبه سی‌ام شهریور به وقت تهران اعلام کرد با پایان دوره سی روزه فعال شدن مکانیسم ماشه، تمام تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی که با توافق هسته‌ای تعلیق شده بود، دوباره اعمال می‌شوند.
با اعلام این خبر تب و تاب بازار ارز و بورس تهران که از روزهای گذشته آغاز شده بود، به نقطه اوج جدیدی رسید که برای پول ملی ایران به معنای یک رکورد جدید سقوط در برابر ارزهای معتبر خارجی بود.
سامانه سنا، متعلق به بانک مرکزی جمهوری اسلامی در پایان معاملات روز یکشنبه بهای فروش هر دلار آمریکا را ۲۷هزار و ۳۰۰تومان و قیمت هر یورو را ۳۲هزار و ۱۵۰تومان ثبت کرد.
رکورد تاریخی رکود ریال
این رکوردی تاریخی در رکود و سقوط ارزش ریال به شمار می‌رود که به نسبت روز گذشته حدود دو نیم درصد کاهش را نشان می‌دهد. قیمت دلار در بازار آزاد ۱۰۰تومان و بهای یورو نزدیک به ۳۰۰تومان بیشتر از قیمت سامانه سنا بوده است.
خبرگزاری رویترز برآورد می‌کند ارزش ریال از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون حدود ۴۹درصد کاهش یافته است. بهای دلار به نسبت فروردین ۹۷ که معاون اول رئیس جمهوری، اسحاق جهانگیری آن را تک‌رقمی و ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد شش و نیم برابر افزایش داشته است.
با اعلام بازگشت تحریم‌های بین‌المللی، شاخص کل بورس ایران هم بیش از ۴۵هزار واحد سقوط کرد که به معنای کاهشی نزدیک به سه درصد به نسبت روز گذشته است.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در روزها و هفته‌های گذشته بارها وعده داد با اتخاذ سیاست‌هایی ثبات و آرامش را بر بازار ارز حاکم کند و جلوی سقوط بیشتر ارزش ریال را بگیرد.
این اقدام‌ها تا کنون حاصلی نداشته و تزریق مقدار زیادی ارز به بازار که همتی وعده آن را داده نیز با توجه به افت شدید صادرات و بهای نفت و درآمدهای ارزی دولت به نظر کار ساده‌ای نیست.
همتی چندی پیش گفته بود در ۱۵ سال گذشته حدود ۲۸۰ میلیارد دلار ارز به بازار تزریق شده است. بر این مبنا به طور میانگین هر سال بیش از ۱۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار ارز وارد بازار شده است.
در حال حاضر دولت برای تامین این مقدار ارز با مشکلات جدی روبروست. صندوق بین‌المللی پول برآورد می‌کند که ذخایر ارزی ایران در داخل و خارج، امسال با ۱۹ میلیارد دلار کاهش به ۸۵ میلیارد دلار برسد و سال آینده نیز ۱۶ میلیارد دلار کاهش یابد.
ادعای روحانی درباره روز شکست آمریکا
با وجود سقوط بی‌سابقه ارزش ریال در برابر دلار و کاهش شدید شاخص بورس، حسن روحانی، رئیس جمهوری در نشست سی‌ام شهریور هیئت دولت مدعی شد: «امروز آمریکا شکست خورد.»
به گزارش خبرگزاری ایسنا، روحانی استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه را فاقد هرگونه مبنای حقوقی عنوان کرد و گفت: «کاملاً روشن بود که آمریکا در این زمینه دچار شکست حتمی می‌شود اما در عین حال شیوه‌ای که شورای امنیت در این زمینه اتخاذ کرد، ارزشمند بود و آنهم شیوه بی‌توجهی به نامه و درخواست آمریکا بود و حتی برای بررسی آن جلسه تشکیل نداد.»
گرچه اکثریت اعضای شورای امنیت از اقدام آمریکا استقبال نکردند و پنج طرف باقیمانده در توافق هسته‌ای نیز می‌گویند آمریکا با خروج از توافق، عضو مشارکت‌کننده برجام نیست و نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند، اما واشنگتن برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی طرح دیگری دارد.
رویترز روز جمعه به نقل از چند منبع مطلع گزارش داد، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در روزهای آینده دستورالعمل اجرایی مجازات نقض‌کنندگان تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را امضا خواهد کرد.
اهرم فشار آمریکا و اعتراف تلویحی روحانی
محور اصلی مجازات‌های آمریکا اعمال "تحریم‌های ثانویه" است. تحریم‌های ثانویه به معنای اعمال مجازات‌هایی علیه اشخاص حقیقی و حقوقی کشورهای سومی است که تحریم‌های آمریکا علیه کشوری مانند ایران را نقض می‌کنند.
با توجه به جایگاه قدرتمند ایالات متحده در اقتصاد جهانی، تحریم‌های ثانویه و محرومیت از دسترسی به بازارهای آمریکا اهرم موثر و کارآمدی برای اعمال فشار و پیشبرد سیاست‌های کاخ سفید به شمار می‌رود.
ظاهرا حسن روحانی هم به رغم ادعای خود درباره "شکست حتمی" آمریکا، می‌داند و به طور تلویحی اعتراف می‌کند که واشنگتن می‌تواند از طریق راهکارهایی مانند تحریم‌های ثانویه مانع همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری و مالی با ایران شود.
رئیس دولت دوازدهم در نشست هیئت دولت گفت اگر آمریکا "بخواهد از قلدری خودش استفاده کند" و برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی اقدام عملی کند "حتماً با پاسخ قاطع ایران روبه‌رو خواهد شد".
او درباره چگونگی "پاسخ قاطع" جمهوری اسلامی توضیح بیشتری نداد اما گفت هرگونه تلاش ایالات متحده برای بازگرداندن این تحریم‌ها "با پاسخ ایران همراه می‌شود و مسئولیت عواقب آن به عهده آمریکا خواهد بود".
محمد باقر قالیباف در نشست علنی شنبه، سی‌ام شهریور اعتراف تلویحی روحانی را آشکارتر بیان کرد. او گفت به "شکست‌های سیاسی و حقوقی" آمریکا نباید زیاد دل‌خوش بود زیرا "در صورت ادامه برخی غفلت‌ها، دشمن در تشدید تحریم‌ها گام به گام جلوتر می‌آید تا به نظام تحریم‌ها شکل جدیدی بدهد".
----
منبع: دویچه وله