گزارش اخیر عفو بینالملل ضمن تأکید بر بازداشت شدن بیش از ۷ هزار تن در سال گذشته میلادی در ایران، این سال را برای ایران «سال ننگآور» توصیف کرد. عفو بینالملل میگوید کسانی که در سال گذشته میلادی بازداشت شدهاند شامل گروههای مختلفی میشوند از جمله: معترضان، دانشجویان، روزنامهنگاران، کنشگران زیستمحیطی، فعالان حقوق بشر، فعالان حقوق زنان و اعضای اتحادیههای کارگری. فیلیپ لوتر، مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بینالملل در این گزارش اعلام کرده است: «سال ۲۰۱۸ میلادی در تاریخ برای ایران به عنوان «سال ننگآور» ثبت خواهد شد.»
وی میافزاید: «میزان سرسامآور بازداشت و زندانی کردن و صدور حکم شلاق نشانگر آن است که مقامات این کشور برای سرکوب مخالفت و اعتراض مسالمتآمیز تا کجا پیش رفتهاند.»
صدها تن به شلاق خوردن محکوم شدهاند و دستکم ۲۶ معترض جان باختهاند. گزارش عفو بین الملل سپس بازداشتشدگان را به چهار زیر گروه تقسیم میکند که عبارتند از:
مدافعان حقوق زنان
در گزارش فوق به مبارزه نظاممند ایران با مخالفان قانون حجاب اجباری به ویژه با جنبش موسوم به دختران خیابان انقلاب اشاره شده است. صدور حکم ۲۰ سال زندان برای شاپرک شجریزاده که ۱۸ سال آن تعلیقی اعلام شد و نیز دستگیری نسرین ستوده، وکیل او و دیگر فعالان حقوق زنان و نیز طرح اتهامات امنیتی علیه وی در این گزارش آمده است.
فیلیپ لوتر هشدار میدهد: «مقامات ایران در سال ۲۰۱۸ سرکوب شریرانه ویژهای را علیه مدافعان حقوق زنان آغاز کردند. این مقامات باید به جای مجازات بیرحمانهٔ زنانی که حقوق خود را مطالبه میکنند به تبعیض فراگیر و تثبیتشده و خشونتی که زنان ایران با آن روبرو هستند پایان بدهند.»
نمودار عفو بینالملل از وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۲۰۱۸
حقوق کارگران و اتحادیه های کارگری
در گزارش عفو بین الملل آمده است پس از اعترضات مختلف کارگران و کارکنان بخشهای مختلف در سال گذشته میلادی دولت ایران به جای رسیدگی به مطالبات آنها دستکم ۴۶۷ تن از آنان را بازداشت کرده و بسیاری دیگر را مورد بازجویی، شکنجه و بدرفتاری قرار داده است.
در سال گذشته در کل حکم بیش از ۳۰۰۰ ضربه شلاق برای ۳۸ کارگر صادر شده است. و در اعتصاب سراسری معلمان کشور ۲۳ تن از آنان بازداشت شدند که هشت تن از آنان به ۹ ماه تا ده سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق و مجازاتهای دیگر محکوم شدند.
بر طبق این گزارش در جریان اعتصاب کامیونداران نیز دستکم ۲۷۸ راننده دستگیر شده و تهدید شدهاند که ممکن است برایشان حکم اعدام صادر شود. همچنین در این گزارش، به بازدداشت شدن دهها تن از کارگران نیشکر هفت تپه که به پرداخت نشدن حقوق معوقه خود اعتراض داشتند اشاره شده است.
اقلیتهای قومی و دینی
در زمینه برخورد ایران با اقلیتهای قومی و دینی به بازداشت گسترده دراویش گنابادی اشاره شده است. پس از آنکه اعتراض مسالمت آمیز آنان به خشونت کشیده شد صدها تن دستگیر شدند. برای ۲۰۰ تن از آنان در مجموع حکم ۱۰۸۰ سال زندان، و ۵۹۹۵ ضربه شلاق و همچنین تبعید صادر شد. همچنین به اعدام سریع محمد ثلاث اشاره شده است.
عفو بینالملل همچنین در گزارش خود آورده است که ۱۷۱ تن (نوکیش) مسیحی در سال گذشته میلادی در ایران بازداشت شدهاند که برخی از آنان به ۱۵ سال زندان محکوم شدهاند.
همچنین بنابر اعلام جامعه بینالمللی بهائیان، دستکم ۹۵ تن از پیروان آیین بهایی در سال گذشته در ایران بازداشت شدهاند. از سوی دیگر به بازداشت گسترده اعضای اقلیتهای عرب، کرد و ترک در استانهای مختلف اشاره شده است.
کنشگران زیست محیطی
براساس گزارش رسانهها دست کم ۶۳ فعال و محقق محیط زیست در سال ۲۰۱۸ در ایران بازداشت شدند.
مقامات ایران شماری از این افراد را به جمعآوری اطلاعات محرمانه درباره مناطق استراتژیک کشور در پوشش فعالیت زیستمحیطی متهم کردند. دستکم پنج تن از این افراد به فساد فیالارض متهم شده اند که مجازات آن اعدام است.
نویسنده گزارش عفو بینالملل درباره ایران مینویسد: «در سال ۲۰۱۸ مقامات ایران به دنبال آن بودند تا روحیه معترضان و مدافعان حقوق بشر را با بازداشتهای گسترده درهم بشکنند.»
وی سپس از دولتهایی که درگیر گفتگو با ایران هستند میخواهد در حالیکه «این شبکه سرکوب به سرعت گسترش پیدا میکند» سکوت نکنند.
فیلیپ لوتر در پایان میافزاید: «این دولتها باید شدیدا علیه این سرکوب صحبت کنند و با قوت از مقامات ایران بخواهند تمامی کسانی را فورا و بیقید شرط آزاد کنند که به خاطر استفاده مسالمتآمیز از آزادی بیان، تجمع و گردهمآیی و نیز فعالیت حقوق بشریشان زندانی شدهاند.»