تبِ تند خودانتقادی در جریان اصلاح‌طلبی

ارزیابی اصلاح‌طلبان از عملکرد خودشان چگونه است؟
«محمدرضا تاجیک» نظریه پرداز اصلاح طلبی در گفت و گو با «ایلنا» با ارزیابی عملکرد و مسیر طی شده اصلاح طلبان به نقد جریان متبوعش پرداخت.
به نقل از تاجیک آمده است: امروز می‌بینیم که جریان اصلاح‌طلبی متاسفانه عمدتا به دست برخی از اصلاح‌طلبان به حاشیه رفته و چندان امیدی نداریم که آن نقشی را که در این چهار دهه بازی کرده است، بتواند ایفا کند. اما ممکن است سوال ناظر بر این باشد که این موضوع یک چهره کروموته‌ای و آب و آتش دارد، هم در خوان نعمت و قدرت حضور دارند و منشی از خودشان بروز می‌دهند که بتواند هر جایی که توزیع قدرت هست حضور داشته باشد و هم به موقع لیز می‌خورند و چهره اپوزینونیستی به خودشان می‌گیرند و از بازخوردهای این چهره بهره می‌برند.
به نوشته روزنامه «آفتاب یزد» به نقل از تاجیک، همان کسی که دارد مثلا از وضعیت شکاف طبقاتی، فقر و غنا، شکاف نسلی، شکاف جنسی، خط فقر و فحشا و ازدواج سفید آماری می‌دهد و تشریح می‌کند چگونه است، نق هم می‌زند در حالی که خود، مدیر این قضیه است و حقوق می‌گیرد که نبود این مشکلات را مدیریت کند. به بیان حافظ به موقع می‌توانند اهل میخانه شوند و به موقع اهل مسجد؛ فضای اینچنینی در کلیت جامعه ما مشهود است و آن را روزانه می‌بینیم و طبیعتا در جریان اصلاح‌طلبی هم وجود داشته و به خاطر این است که خود این موضوع که به موقع چه کنش و واکنشی، چه تاکتیک واستراتژی را به کار بگیریم، امر سیاسی شده است.
روزنامه «شرق» اظهارات تاجیک مبنی بر اینکه «روزی چک سفید امضا می دادید و امروز اپوزیسیون شده اید» را «کنایه به برخی اصلاح طلبان» خواند و به نقل از تاجیک نوشت: کسانی که در فرآیند انتخابات ۹۲ تمام هستی و سرمایه تاریخی اصلاح‌طلبی را در سبد یک گروه گذاشتند و چک سفید بدون امضا دادند آن موقع نقش پوزیسیون را ایفا کردند، امروز که می‌بینند از این رهگذر دیگر حیثیت و شخصیتی برای جریان اصلاح‌طلبی باقی نمانده و همان‌ها باید سینه دیوار نقد گذاشته شوند که چرا با این سرمایه تاریخی چنین کرده‌اند امروز نقش اپوزیسیون را ایفا می‌کنند و ناقد شده‌اند و فاصله نقادانه گرفته‌اند. اما این طبیعت سیاست و متاسفانه سیاست به بلوغ نرسیده و بعضا صغیر جامعه ما است.
به نوشته روزنامه «ایران»، تاجیک در بخش دیگری از اظهارات خود در نقد گفتمانی اصلاح طلبی افزود: این آن چیزی که از جریان اصلاح‌طلبی انتظار می‌رفت نبود و جریان اصلاح‌طلبی هم متاسفانه در فرایند خودش به طور فزاینده‌ای رو به مومیایی، انجماد و نوعی انسداد رفت، بنابراین یک نوع تصلب گفتمانی، اندیشه‌ای و نازایی و سترونی معرفتی پیدا کرد و دچار یک نوع جدایی از توده‌های مردم شد و به نام پوپولیسم و آموزه‌های پوپولیستی دهه ۳۰ و ۴۰ مارکسیستی یک نوع فضای جدایی از توده‌های مردم و یک نوع گرایش افراطی به یک نوع نخبه گرایی پیدا کرد
این در حالی است که برخی اصلاح طلبان نظر دیگری در مورد نسل دوم اصلاحات دارند. خبرگزاری «ایرنا» به نقل از «عماد بهاور» عضو «شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان» نوشت: نسل اول اصلاحات از دل ساختار قدرت بیرون آمد و به همین دلیل نخبه‌گرا بود و متمرکز عمل می‌کرد اما نسل دوم از دل فعالیت‌های ستادی و انتخاباتی بیرون آمد و از این نظر با جامعه بیشتر در ارتباط است و در عمل هم مشارکت‌جویانه‌تر عمل می‌کند وجامعه‌محور و دموکراتیک است.
«بهزاد طالبی» فعال سیاسی هم در نقد اصلاح طلبان به «ایرنا» گفت: اصلاح‌طلبان در وضعیت و شرایط کنونی انگار هیچ درکی از محیط پیرامون و مطالبات مردم ندارند و در یک فضای دیگری سیر می‌کنند و انگار ارتباط آنها با واقعیت قطع شده است. شعارهایی دادند و در سه انتخابات پیروز شدند اما این روند ادامه پیدا نخواهد کرد.
در شرایطی که تیغ تیز انتقادات متوجه فراکسیون امید به عنوان یکی از نهادهای برآمده از تصمیم سازی جمعی شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان است، رییس این فراکسیون عملکرد اعضای این فراکسیون را قابل دفاع ارزیابی می کند.
«محمدرضا عارف» در گفت وگو با «خبرآنلاین» گفت: در مواردی که مسئله سیاسی و امنیتی می‌شد ما(فراکسیون امید) گزارش‌هایی ارائه می‌کردیم. اما در حال حاضر اواخر کار است و من احساس می‌کنم بچه‌های فراکسیون امید انصافا بیش از حد مظلوم واقع شده‌اند.
«خبرآنلاین» با اشاره به دیدار اخیر مسوولان این فراکسیون با مجمع روحانیون مبارز نوشت: از خرداد ۹۵ که رسما اعضای لیست امید ساکن ساختمان هرمی میدان بهارستان شدند تا امروز نه خبری از جلسه‌ای با احزاب اصلاح‌طلب در میان بود نه کسی صحبتی از گزارش به میان آورد اما بعد از گذشت سه سال و نیم و از انتخابات ۹۴ درست ۶ ماه مانده به انتخابات مجلس یازدهم خبرهایی از جلسه اعضای فراکسیون امید با مجمع روحانیون مبارز اعلام شد، جلسه‌ای که شبیه به یک گزارش کار بود. موضوعی که محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید به خبرانلاین می‌گوید که «ما در سال آخر احساس کردیم که لازم است یک گزارش کار ارائه کنیم و این جلسه برگزار شد.»
برخی اما طرح چنین نقدهای تند و تیز آن هم در بازه زمانی کننی را به ضرر اصلاح طلبان می دانند. به نوشته روزنامه «آرمان ملی»، چندی است که شاهد انتقادات بسیاری از سوی فعالان سیاسی اصلاح‌طلب به برخی عملکردها و روندها هستیم که در شرایط حاضر چیزی جز اتلاف وقت و ضرر برای اصلاح‌طلبان به همراه ندارد. هرچند نقدهای مهم و درستی به عملکرد بحث‌برانگیز فراکسیون امید و دولت مطرح می‌شود و باید پاسخ‌های شایسته‌ای نیز برای آنها یافت، اما در شرایط حاضر مهم ساماندهی و اقناع افکار عمومی و سازماندهی جریان اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات پیش رو است. چنانکه به گفته دبیرکل کارگزاران سازندگی ، برای اداره جامعه اگر راه دیگر و کم‌هزینه‌ جز صندوق رای وجود داشت ممکن بود روی آن فکر کنیم، اما اصلاح‌طلبی در کشور ما راهی برای مشارکت در جامعه و سیاست جز صندوق رای ندارد.
باز هم انتقاد و انتقاد
اظهارات اخیر دبیرکل حزب «کارگزاران سازندگی» در نقد ایده «مشارکت مشروط» در جریان سلسله نشست‌های حزب «ندای ایرانیان» امروز هم مورد توجه رسانه ها است.
به نوشته «تابناک»، کرباسچی گفت: سوال من از کسانی که سخن از مشارکت مشروط در انتخابات می‌کنند این است که اگر شرط و شروط شما برای حضور در انتخابات برآورده نشد، بعد می‌خواهید چکار کنید؟
دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ادامه داد: من هم همانند شما منتقد فراکسیون امید و شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان هستم، اما انتقاد من این نبود که چرا تلاش کردیم تا بتوانیم نمایندگانی را به مجلس و شورای شهر بفرستیم. بلکه انتقاد این است که چرا در انتخابمان درست عمل نکردیم.
این اظهارات در رسانه های دیگر چون روزنامه «شرق»، تارنمای «فرارو» و «بهارنیوز» هم بازتاب داشت.
یادداشت دیروز «صادق زیباکلام» فعال سیاسی در روزنامه «آرمان ملی» هم در رسانه ها بازتاب دارد. تارنمای «مشرق نیوز» به نقل از این یادداشت نوشت: اگراصلاح‌طلبان همچنان بخواهند همانند ۲۲ سال گذشته دست روی دست بگذارند و صحبت‌ها و مواضع کلی همچون وفاق ملی و آشتی ملی را مطرح کنند و از سوی دیگر مسائلی همچون مذاکره با وزیر کشور و شورای نگهبان را مطرح کرده و با این گونه سخنان و مواضع، خودشان را دلگرم کنند، از آن جمعیت ۲۴ میلیون نفری که به دکتر روحانی رای دادند و در انتخابات مجلس دهم شرکت کرده بودند، بعید به نظر می‌رسد در خوشبینانه‌ترین حالت بیشتر از ۲۰ درصد آن جمعیت به فهرست نامزدهای مورد تایید اصلاح‌طلبان در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ همچون تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، رشت و... رای بدهند.
زیباکلام در ادامه ۲ راهکار «پرچمداری آزادی و دموکراسی» و «تشکیلات سازی» را برای اصلاح طلبان راه گشا دانست و با این حال پیش بینی کرد که برداشتن این گام‌ها و رفتن به این سمت و سو به این معنا نیست که محبوبیت اصلاح‌طلبان در حدود ۶ ماه آینده سرجای خود برمی‌گردد، بلکه فقط از ضعیف‌تر شدن پایگاه اجتماعی و ریزش بیشتر حامیان اصلاح‌طلبان جلوگیری خواهد کرد.
«آذر منصوری» فعال سیاسی اصلاح طلب هم در گفت و گو با «ایرنا» در مورد کاهش مشارکت مردم در انتخابات به اصلاح طلبان هشدار داد.
به نوشته «ایرنا»، منصوری به مشارکت مردم در صورت تداوم برخی مشکلات، خوش بین نیست. او بازگشت تحریم ها، وضع اقتصادی نامطلوب، احکام صادره درباره فعالان مدنی و روزنامه نگاران را از عواملی می داند که درصد مشارکت مردم را پایین خواهد آورد. به باور منصوری اما این شرایط معلول عملکرد اصلاح طلبان نیست و گشایش هایی که باید برای حل این مشکلات به وجود آید از سوی دستگاه های حاکمیتی باید رخ دهد.
ریزش در شورای وحدت
در شرایطی که اصلاح طلبان مشغول ارزیابی عملکرد خود هستند، اصولگرایان همچنان اندر خم اول وحدت مانده اند و آنچه این روزها تجربه می کنند، شباهتی به روندهای وحدت بخش ندارد.
روزنامه «شرق» امروز در گزارشی در مورد افتراق در سازوکار جمعی اصولگرایان نوشت: بعد از جبهه پایداری، مؤتلفه، جامعه روحانیت مبارز و قالیباف، سعید جلیلی هم کناره‌گیری کرد.
به نوشته این روزنامه، «مرتضی طلایی» فعال سیاسی اصولگرا، با بیان اینکه «تجربه سالیان گذشته نشان داده است که اصولگرایان نمی‌توانند به یک وحدت جامع دست یابند»، خبر از این داده است که سعید جلیلی به‌عنوان نماد جبهه پایداری هم حاضر نیست با شورای وحدت به ائتلاف برسد.
«شرق» در ادامه آورد: پیش از این حزب مؤتلفه خبر از این داده بود که می‌خواهد با فهرست حزبی به انتخابات بیاید و در جلسات شورای وحدت هم شرکت ندارد. تا اینجای کار مشخص نیست که این شورای وحدت با و ذیل چه جریان‌ها و چهره‌هایی از اصولگرایی در حال فعالیت است! تاجایی‌که علی لاریجانی و یارانش اصلا به آن دعوت نشده‌اند. قالیباف هم که زودتر از همه با ایده نواصولگرایی ساز جدایی زده و رأسا اقدام به فراخوان ثبت‌نام انتخاباتی کرده است، اگرچه در ظاهر گفته می‌شود از وحدت حمایت می‌کند. جبهه پایداری هم که به‌صورت علنی از الگو و مدل انتخاباتی خودش صحبت می‌کند و به شکل‌های مختلف گفته حاضر به وحدت با شکل و شمایل اصولگرایان نیست، مگر اینکه از مدل پیشنهادی آنها تبعیت شود. جامعه روحانیت هم می‌خواهد نقش اصلی و محوری را در این وحدت ایفا کند و لزوما یک عضو نباشد، برای همین او هم گفته الگوی خاص خود را دارد و انتظارش این است که دیگران زیر لوای او جمع شوند. اتفاقی که تاکنون نیفتاده است.
فارغ از بحث و نظر در مورد همراهی یا عدم همراهی پایداری ها با شورای وحدت، اعلام غیرقانونی بودن جبهه پایداری از سوی دبیر کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب هم خبرساز شده است.
به نوشته روزنامه «اعتماد»، هرچه به انتخابات نزدیک می‌شویم اما و اگرها درباره فعالیت‌های احزاب‌ سیاسی هم بیشتر می‌شود؛ احزابی که حتی سال‌ها فعالیت‌ داشته‌اند و این روزها هربار که دبیر کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب زبان باز می‌کند، مشخص می‌شود که چند حزب تاکنون فعالیت‌شان بی‌مجوز بوده یا حداقل این روزها برای آنکه بدون واهمه وارد گود انتخابات مجلس یازدهم شوند، درخواستی از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب برای قانونی شدن داشته‌اند و این، یعنی خود نیز پذیرفته‌اند که فعالیت‌شان فاقد وجاهت قانونی است.

ولی « مجید متقی‌فر» سخنگوی جبهه پایداری به «نامه‌نیوز» گفت: این سخنان درست نیست و ما قویا اعلام می‌کنیم که قانونی هستیم. جبهه پایداری در تهران و عموم شهرستان‌ها دارای مجوز است و اگر پایداری غیرقانونی است چه ‌طور مجوز فعالیت در اقصی نقاط ایران دارد؟ با همین گزاره می‌توان دریافت که ادعای غیرقانونی بودن جبهه پایداری خلاف واقع است.
روزنامه «ابتکار» هم امروز از تلاش های ناموفق «محمدرضا باهنر» دبیرکل حزب جامعه اسلامی مهندسین برای ایجاد وحدت میان اصولگرایان خبر داد و نوشت: درواقع دبیرکل جامعه اسلامی به نوعی داعیه رهبری جریان اصولگرایی را دارد. طی این سال‌ها که از مجلس دوری کرده است تمام تلاش خود را بر وحدت دورنی تمام جناح‌های سیاسی اصولگرایی صرف کرده است که تا کنون موفق نشده است به این هدف برسد به گونه‌ای که اخیرا در یکی از نشست‌های خبری خود گفته وحدت کامل جریان اصولگرایی ممکن نیست. با این حال او به جد پیگیر برنامه‌های حزب که زیرمجموعه جبهه پیروان خط امام و رهبری محسوب می‌شود، است.